تحول فرهنگی در جهان و گمانه‌زنی‌هایی درباره ایران (با نگاهی به پژوهش طولی-تطبیقی اینگلهارت)
ندا رضوی زاده (استادیار جامعه شناسی جهاددانشگاهی مشهد)
۱۴۰۲.۱۱.۸
به دعوت موسسه سپهرداد طوس

لینک زمانی فایل صوت:
00:01 - خوشامد و معرفی حضار
3:30 - ارائه
نمودارها (در انتهای اسلاید)
ویدیو

سیاست اشیای جهانی در ایران پساجنگ
کوشا گرجی صفت
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
تابستان 1401

دکتر گرجی صفت (استادیار اخراج‌شده دانشگاه تهران) با رویکرد نظری مادی‌گرای جدید، و نقد نظر پژوهشگرانی چون آصف بیات و یوسف اباذری تفسیر تازه‌ای از تحول سیاسی اواخر دهه ۶۰ و دهه ۷۰ عرضه می‌کند.

او با بررسی سیستماتیک نشریات و ده‌ها مصاحبه با فعالان سیاسی و رسانه‌ای اصلاح‌طلب و اصولگرا به‌طرز جذابی نشان می‌دهد که چگونه در انتهای دهه 60 و در دهه 70، ورود محصولات خارجی و تنوع محصولات مصرفی و گسترش زیرساخت‌هایی چون پاساژها، بزرگراه ها و تغییر سیمای شهر تهران انتخاب‌های متکثری در سبک زندگی برای شهروندان و حتی سیاستمداران ایجاد کرد. و از رهگذر این تنوع مادی بود که مفاهیم تنوع، تکثر، آزادی و حق رواج یافت یا معنای متفاوتی به خود گرفت، و جریان اصلاح‌طلبی را شکل و قوام داد و این جریان مورد اقبال عمومی قرار گرفت (با اشاراتی به حلقه کیان، دکتر سروش و همفکرانش، سعید حجاریان و خاتمی).

در مقابل، همین تنوع مادی و مصرفی پساجنگ، به واژگانی چون حق و باطل، عدالت، ایثار و وظیفه در جناح اصولگرا (به تعبیر نویسنده: حزب اللهی) معنای تازه‌ای بخشید و این جریان سیاسی را شکل داد (با اشاره به جریان‌سازی مرتضی آوینی با چفیه مشهورش و امثال مهدی نصیری روزنامه‌نگار).

او نشان می‌دهد بر خلاف تصور رایج، در گذار از دهه 60 به 70 صرفل با یک گذار صرفا فکری و فلسفی و فرهنگی مواجه‌ نیستیم، بلکه او یک گذار مادی همزمان را شناسایی میکند که در تعامل با این گذار فرهنگی است. مقاله همراه با داده هایی درباره این چرخش مادی است.

چکیده و متن کامل

برشی از نتیجه‌گیری مقاله:
در پرتو این چشم‌اندازها، باید زمینه های نظری رویکردهای فرهنگی و ماده باور به فهم سیاسی را بازنگری کرد. صرف تمرکز بر گفتمان ها و زبان برای سخن گفتن از تغییر سیاسی کفایت نمی کند؛ زیرا ما نمی توانیم به درستی بفهمیم که چگونه متن و زبان در فهممان دخالت می کنند؛ مگر اینکه پیش از آن تحلیل کنیم که آنها به چه اشیای مادی ارجاع می دهند و در چه شبکه ای از اشیا گردش دارند. درعین حال، رویکرد ماده باور صرف به سیاست نیز کفایت نمی کند؛ چرا که صرفاً در پی آن است که نشان دهد چگونه حس ها یا حرکت چیزها یک تصویر معین را پدید می آورند. فی الواقع، مادیت، زبان و سیاست به گونه‌ای درهم تنیده شده اند که فروکاست هریک از آن ها، معادل فروکاست آن دو دیگر نیز هست. در نهایت این مطالعه با تمرکز بر مناسبات میان مادیت، زبان و سیاست، نشان داد چگونه تنظیمات اشیای مادی روزمرۀ پیرامون ما حوز ه‌های فهم پذیری سیاسی ما را ایجاد می کنند.

پی نوشت:
مولف مقاله دکتر کوشا گرجی صفت، استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران بوده که گویا سال 98 جذب شده و در سال 1401 همزمان با دکتر رضا امیدی از گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران اخراج شده است. اما برخلاف دکتر امیدی، اخراج ایشان بازتابی در صفحات پرمخاطب نیافت. شاید به این دلیل که پس از پایان تحصیلاتش در خارج از کشور، اخیرا به ایران برگشته و جذب دانشگاه تهران شده بود و هنوز در شبکه غیررسمی همکاری های علمی و روشنفکری و رسانه ای شناخته شده و فعال نبود.
کوشا گرجی صفت که در آثار انگلیسی‌زبانش با عنوان Kusha Sefat شناخته می شود دانش آموخته دکتری جامعه‌شناسی کمبریج (۲۰۱۷) و برنده جایزه بهترین رساله دکتری از سوی بنیاد مطالعات ایرانی در ایالات متحده است.

🔻بین سطور نظرسنجی محرمانه حکومت ایران

یکی از مهم‌ترین نتایج پیمایش ملی «ارزش‌ها ‌و ‌نگرش‌های ایرانیان»، که طبقه‌بندی محرمانه دارد، بخشی است که در آن از افراد پرسیده شده تا چه حد موافق یا مخالفند که «دین باید از سیاست جدا باشد». در جواب این سوال، ۷۲.۹ درصد پاسخ‌گویان گفته‌اند موافق یا کاملا موافق جدایی دین از سیاست هستند و در مقابل، ۲۲.۵ درصد مخالف یا کاملا مخالف جدایی دین از سیاست بوده‌اند.

این در حالی است که در ۱۳۹۴، تنها ۳۰.۷ درصد پاسخ‌گویان جرات کرده بودند به ماموران دولتی انجام نظرسنجی بگویند موافق یا کاملا موافق جدایی دین از سیاستند و ۳۶.۳ درصد بر مخالفت یا کاملا مخالفت با این جدایی تاکید داشتند. یعنی، در شرایطی که در ۱۳۹۴ ابراز مخالفت با جدایی دین از سیاست بیشتر از اعلام موافقت با آن بوده، در ۱۴۰۲ موافقان جدایی دین از سیاست سه برابر مخالفان آن شده‌اند.

در ۱۳۹۴، همچنین ۳۳ درصد «نه موافق و نه مخالف» جدایی دین از سیاست بوده‌اند که در ۱۴۰۲ این نسبت به ۴.۶ درصد کاهش یافته است. یعنی وزن افراد مدعی بی‌طرفی در بحث جدایی دین از سیاست، در فاصله ۱۴۰۲ تا ۱۳۹۴ یک‌هفتم شده است.

🔹 برای مطالعه متن کامل مقاله لینک زیر را ملاحظه بفرمایید:

https://www.bbc.com/persian/articles/cmlgj8j3xl1o

🔹برا ی مشاهده فصل «نگرش و رفتارهای دینی» در گزارش دولتی «ارزش‌ها ‌و ‌نگرش‌های ایرانیان»، روی این کلیک زیر کنید:

https://downloads.bbc.co.uk/worldservice/persian/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%20%D9%85%D9%84%DB%8C%20%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C.%20%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B2.pdf

@HosseinBastaniChannel

شر مطلق

درباره تحریم و حمله خارجی

@fazeli_mohammad

دکتر محمد فاضلی: جنگ و تحریم شر مطلق است و دفاع از آن عادی‌سازی شر است.

🔵 گزارش رویداد اختتامیه جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲


متن کامل و تصاویر:
d-mag.ir/p14962

ممنون از همه دوستانی که به رویداد آمدند و تبریک به نویسندگان مقالات برنده و برگزیده

@dmag_ir

سه واکنش

دستاورد اسلام استیلا: رویارویی دین [حکومتی] و زنان
محسن‌حسام مظاهری

مردم را به جان هم نیندازید
کامبیز نوروزی

متحد کردن معترضان
محمدرضا جوادی یگانه

به بهانه دریافت یک جایزه
ندا رضوی زاده

مجموعه «دقیقه» اخیرا رقابتی تحت عنوان «جایزه دیتاژورنالیسم» برگزار کرد که نمونه خوبی از تجربه بخشِ غیردولتیِ غیرسمنی برای ترویج و حمایت از نوع خاصی از تولیدات رسانه‌ای بود. اختتامیه در ۱۷ اسفند برگزار شد و خوش‌حالم که من هم بخشی از این رویداد هیجان‌انگیز بودم و خوش‌وقتم که تلاشم برای انتقال بینش و تجربه پژوهشی‌ام به مخاطب عام (در هر دو اثر ارسالی‌ام) به ثمر رسید و توسط داوران بی‌طرف تایید شد.

🔹 ویژگی‌های مسابقه دیتاژورنالیسم

دیتاژورنالیسم رویکرد و ژانر نوظهوری از تولید محتواست که طبق آن مولف با تلفیق روزنامه‌نگاری، علوم آمار و تحلیل داده، و تصویرسازی داده‌ها، تفسیر و تحلیلی جذاب و همه‌فهم از یک موضوع ارائه می‌کند. امروزه رسانه‌های معتبر دنیا به کرّات از این رهیافت در ارائه ایده‌ها «بر پایه داده» استفاده می‌کنند و انواع مکتوب، تصویری، ویدیویی و تعاملی آن به شدت در حال رواج است.

مجموعه دقیقه ابتدا با انتشار مقالات متنوع و جذاب در قالب دیتاژورنالیسم این رویکرد را به‌طور جدی و پیگیر معرفی کرد. سپس برای طرح گسترده تر این ژانر، با برگزاری رویداد «جایزه دیتاژورنالیسم» کوشید عقب‌ماندگی اغلب رسانه‌های فارسی‌زبان و فعالان آن‌ها را جبران کند.

«دقیقه» مسابقه دیتاژورنالیسم را با نظم و معیار‌های داوریِ مشخص و از پیش‌اعلام‌شده و داورانِ ازپیش‌معرفی‌شده برگزار کرد. همچنین در سال سخت 1402، نهایتا توانست حمایت دو شرکت خصوصی استارتاپی مشهور «دیوار» و «رسمیو» را برای این جایزه جلب کند. بدین‌ترتیب نشان داد، فارغ از کانال دولتی، همچنان می‌توان از فعالیت‌های اصیل تخصصی حمایت معنوی و مادی کرد و علاقه‌مندان و فعالان را ترغیب کرد. در فضای به شدت سیاست‌زده، عامه‌پسند، غیرسنجشگرانه و سرشار از لفاظی بسیاری از رسانه‌های فارسی‌زبان و صفحات پرمخاطب شبکه‌های اجتماعی ایرانیان، معرفی دیتاژورنالیسم برای مخاطبان اهل دقت و جویای حقیقت غنیمتی است. چنین رویکردی استاندارد‌های تولیدات فرهنگی و رسانه‌ای را ارتقا خواهد بخشید و مخاطبان را نیز با محصولات سطح بالاتری آشنا خواهد کرد، و بدین ترتیب در افزایش دانش عمومی و خصوصا رواج تفکر نقادانه و استدلال مبتنی بر شواهد (evidence-based) مؤثر خواهد بود.

علاوه بر این، حضور پررنگ‌تر، متکثرتر و پردوام‌تر بخش مستقل «غیردولتی» در برگزاری جشنواره‌ها و اعطای جوایز تخصصی در حوزه‌های مختلف می‌تواند‌ امید‌ها را برای گذار از ارزیابی‌های صرفا دولتی، مستقل و حرفه‌ای‌تر شدن ارزیابی‌ها -و طبعا آثار- تقویت کند. به‌نظرم قوام و دوام این فعالیت‌ها به نوبه خود مسیر را برای نسل نو و نوگرا در تخصص‌ها و حرفه‌های مختلف هموارتر می‌کند. حضور بعضی از پژوهشگران متمایل به دیتاژورنالیسم از میان دانش‌آموختگان جامعه‌شناسی، ‌اقتصاد،‌ حقوق و زبان‌شناسی در این رقابت سنگین گواه این نکته است.

من به دلیل بعد مسافت امکان حضور در اختتامیه را نیافتم. بنابراین، همین‌جا به سهم خودم از تیم خوش‌فکر شرکت دقیقه و حامیان رسمی رویداد تشکر می‌کنم، و به سایر برندگان و به برگزیدگان گرامی تبریک می‌گویم.

🔹پی‌نوشت
اگرچه شرکت در این مسابقه برای من که در حرفه پژوهشی و دانشگاهی مشغولم بیشتر نوعی ذوق‌آزمایی شخصی بود، و در عین حال، کسب رتبه یک مقاله‌ام به‌عنوان برنده رقابت و برگزیده شدن مقاله دیگرم «طبیعتا» مایه خوش‌حالی شد، اما انتظار داشتم کسی از اهالی رشته و حرفه ارتباطات جزو برندگان رتبه‌های نخست باشد. شاید اگر فضای روزنامه‌نگاری ما به رویکردهای سنت‌گرا اکتفا نکرده بود، و روزنامه‌نگاران و دانش‌آموختگان ارتباطات آموزش غنی‌تری دیده بودند، و با تحلیل داده، استناد به داده و رجوع به پژوهش و روایت‌ شواهدمحور آشناتر بودند، نتایج متفاوتی به دست می‌آمد!

🔺اسامی برندگان و برگزیدگان و آثار برنده و برگزیده در مسابقه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲

🍀 @NedaRazaviChannel

سیمای گردشگری داخلی ایران: کمینه‌گرا و غیرسازمان‌یافته
ندا رضوی‌زاده

گردشگری غالبا به عنوان حوزه‌ای معرفی می‌شود که آورده‌های چشمگیر اقتصادی به همراه دارد: هم نرخ اشتغال و هم تولید ناخالص داخلی را افزایش می‌دهد. به علاوه، از آن جا که در این حوزه فعالیت اقتصادی، واحدهای کوچک و میان مقیاس امکان فعالیت دارند، منافع اقتصادی حاصل از توسعه گردشگری در لایه‌های اجتماعی-اقتصادی متنوعی توزیع می‌شود، و این امر به کاهش نابرابری در جوامع می‌انجامد. اما مشخص نیست گردشگری ایران چنین ظرفیتی را واقعا تا چه حد فعال می‌کند؟

ادامه این مقاله را در وبسایت دقیقه بخوانید.
این مقاله‌ام به عنوان برنده جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲ شناخته شد.

یادداشت آقای پیمان طالبی را خواندم و خیلی خندیدم. دست مریزاد!

من البته مثل اما استون به هیچ‌وجه کودکی دردناک و گریه‌آوری نداشته‌ام. شکر!
(هرچند کلا معتقدم انچه بازیگران روی سن اسکار میگویند و میکنند، فیلم دیگری است از ایشان! کاملا از پیش‌‌‌طراحی‌شده برای تقویت تاثیرگذاری و تقویت شهرت‌شان!)

با این حال، در بزرگسالی در محل کار و تحصیل، خصوصا به عنوان یک زن، خاطراتی دارم که به نوعی با آخرین پاراگراف آقای طالبی همدلی دارم، شاید مثل خیلی‌ها.

آقای طالبی!
مبارکت باشد فضیلتِ استغنا و خودانگیختگی!
این موهبتی است سراسر بُرد و کامیابی، برای تمام عمر!
این میراث بزرگی است از والدینم، و امیدوارم بتوانم به فرزندم منتقلش کنم.