تغییر مسیر ایرانیان: مقاصد نوظهور سفر و روندهای محتمل
ندا رضوی‌زاده

در یک دهه اخیر در رسانه‌ها خبرهای ضدونقضی در مورد رشد صنعت گردشگری داخلی ایران دیده می‌شود. از طرفی بعضی فعالان صنعت گردشگری در بعضی مقاصد سنتاً محبوب (برای مثال مشهد) معتقدند اعطای مجوزهای پرشمار برای ساخت هتل موجب شده ظرفیت هتل‌ها حتی در ایام پیک سفر تکمیل نشود و هتلداران متحمل خسارت شوند. در همین حال، بعضی مقاصد دیگر (همچون استان‌های نوار ساحلی جنوبی) از کمبود زیرساخت‌های اقامتی و حمل و نقل رنج می‌برند. در همین حال، بعضی معتقدند مقاصد مشهور فرهنگی (مثلا اصفهان) همچنان ظرفیت سرمایه گذاری بیشتر بخش خصوصی در زیرساخت‌های گردشگری برای جذب مسافران بیشتر را دارند، در حالی که بعضی مدیران و کارشناسان نیز راه حل توسعه گردشگری در مقاصد کم تردد را احداث اقامتگاه‌های باکیفیت و پرستاره (و طبعا گران قیمت) می‌دانند. اما معمولا شواهد دقیقی برای این ادعاها و سیاست‌های پیشنهادی ارائه نمی‌شود. از این رو، نوشتار حاضر در صدد است به این پرسش پاسخ دهد که روندهای مقصدگزینی و رفتار سفر ایرانیان در سفرهای داخلی در دهه ۱۳۹۰ حاکی از چه دگرگونی‌هایی در انتخاب مقصد است؟

🔹 این مقاله‌ام در رویداد جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲ به عنوان مقاله برگزیده تقدیر شد. متن کامل را اینجا بخوانید.

پیوند

آیا شود بهار که لبخندمان زند؟
از ما گذشت‌، جانب فرزندمان زند

آیا شود که بَرْش‌زن پیر دوره‌گرد
مانند کاسه‌های کهن بندمان زند

ما شاخه‌های سرکش سیبیم‌، عین هم‌
یک باغبان بیاید و پیوندمان زند

مشت جهان و اهل جهان باز باز شد
دیگر کسی نمانده که ترفندمان زند

نانی به آشکار به انبان‌ما نهد
زهری نهان به کاسة گُلقندمان زند

ما نشکنیم اگرچه دگرباره گردباد
بردارد و به کوه دماوندمان زند

روئین‌تنیم‌، اگرچه تهمتن به مکر زال‌
تیر دوسر به ساحل هلمندمان زند

سر می‌دهیم زمزمه‌های یگانه را
حتّی اگر زمانه دهان‌بندمان زند

- محمدکاظم کاظمی

📍 تغییر مسیر ایرانیان: مقاصد نوظهور گردشگری و روندهای محتمل

در یک دهه اخیر تغییرات معناداری در مقصدگزینی گردشگری داخلی در ایران رخ داده است:

▫️سفر به مقصدهای تجاری جنوب واقع در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان به صورت چمشگیری بیشتر از سایر مقاصد سفر رشد کرده است (۱۸%). این در حالیست که سفر به مقصدهای زیارتی و میراثی علی‌رغم ظرفیت‌های تاریخی آن‌ها برای جذب گردشگر کمترین رشد‌ها را داشته‌ است (کمتر از ۵%).

▫️مدت زمان سفر گردشگران داخلی از ۵ روز در بهار ۱۳۹۲ به ۳.۹ روز در سال ۱۳۹۸ کاهش یافته است (۲۲% کاهش). این روند نزولی برخلاف روند جهانی است و بیش از هر چیز ناشی از کاهش قدرت خرید ایرانیان است. به همین خاطر دور از ذهن نیست وقتی می‌بینیم بیشترین افزایش در «سفر به قصد دیدار دوستان و بستگان» و پس از آن «سفر به قصد درمان» است و سهم «سفرهای زیارتی» و «سفر به قصد گردش و تفریح» از کل سفرها در این بازه زمانی کاهش یافته است.

متن کامل تحلیل ندا رضوی‌زاده درباره تغییر رفتار گردشگران ایرانی را در وبسایت مجله دقیقه مطالعه کنید:

d-mag.ir/p14168

@dmag_ir

این تحلیل را با داده‌های مرکز آمار در بازه بهار ۹۲-۹۸ انجام داده‌ام.
اگرچه داده‌ها برای تشخیص ادامه این روند هنوز کامل نیست، اما بنا بر مشاهدات، به‌نظر می‌رسد این روند در سال‌های اخیر نیز تداوم یافته است.

📝 سیاست جنسیتی‌شده‌ی روابط ایران-امریکا: تحریم ها، برجام و امنیت زنان

ولنتاین مقدم (استاد جامعه‌شناسی و امور بین‌الملل دانشگاه نورث وسترن، بوستون، ایالات متحده)
انتشار نسخه آنلاین: ۱ مارس ۲۰۲۴ (۱۳ فروردین ۱۴۰۳)

🔹ترجمه چکیده
من در این مقاله دهه‌ها روابط پرتنش ایران و آمریکا را از خلال رویکرد مفهومی فمینیستی روابط بین‌الملل بررسی می‌کنم، و رابطه مذکور را در منطقه وسیع‌تر خاورمیانه و شمال افریقا (MENA) می‌نگرم که اسیر رقابت‌ها، درگیری‌ها و بحران‌ها است. تمرکز این مقاله روی توافق هسته‌ای 2015 ایران (برجام)، خروج یک‌جانبه ایالات متحده در سال 2018، رژیم تحریم‌های طولانی‌مدتِ اعمال‌شده بر ایران، و اثرات جنسیتی بر رفاه و امنیت زنان است. من استدلال می‌کنم که خصومت متقابل ایران و آمریکا باعث افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، تقویتِ مردانگیِ نظامی‌شده و تقویتِ نیروهای سیاسی مردسالار در ایران شده است - که هدف اعتراضات زنان در سال 2022 قرار گرفت. این مقاله با تکیه بر استدلال‌های فمینیستی در مورد ارتباط بین امور داخلی و بین‌المللی، رابطه تحریم‌ها را با «تداوم خشونت» روشن می‌کند.

🔹Reference:
The gendered politics of Iran-U.S. relations: sanctions, the JCPOA and women’s security
Valentine M. Moghadam
Third World Quarterly
Published online: 01 Mar 2024

🍀 @NedaRazaviChannel
.
.

سعید مدنی؛ پژوهشگر مرجعی که نباید دربند باشد

به قلم دکتر سیدحسین سراج زاده (رئیس اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران و رئیس پیشین انجمن جامعه‌شناسی ایران)

روزنامه شرق، شنبه ۱۸ فروردین ۱۴۰۳؛ شماره ۴۸۰۳

پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول از 5 سال آینده رشد اقتصاد کشورهای مختلف نشان میدهد که چشم‌انداز 5 سال آتی روشن نیست. بطوری که در 5 سال آینده، کمترین میزان رشد متوسط جهانی و رشد اقتصادی در کشورهای پیشرفته و کشورهای نوظهور در دهه‌های گذشته را شاهد خواهیم بود.

رشد اقتصادی پایینتر یعنی کاهش بازدهی کسب و کارها، فرصتهای شغلی کمتر، عدم رشد متناسب رفاه خانوار، احتمالا نابرابری بیشتر و بحرانهای متعدد دیگری که متعاقب آن خواهند آمد.

این مطلب در لینکداین صادق الحسینی منتشر شده است. در لینکداین او را دنبال کنید:
https://www.linkedin.com/in/sadegh-alhosseini/

ششمین نشست نوروزی پژوهشکده گردشگری با محوریت "مقاصد نورورزی"

زمان: سه شنبه 4 اردیبهشت، ساعت 9
مکان: پردیس دانشگاه فردوسی، پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی، سالن شورا

سخنرانان:
دکتر ندا رضوی‌زاده، عضوهیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

دکتر ناصر رضایی، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

دکتر علی رهنما، پژوهشگر پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

رضا رضوانی، پژوهشگر پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

@Jmeetings
🍃پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی

👈🏻همراه ما باشید در شبکه‌های اجتماعی مجازی:

🌐وب سایت
🌐اینستاگرام
🌐تلگرام

طرفه این است که: در برابر کسانی که از باب مسئولیت اجتماعی و صداقت حرفه‌ای قدمی در راه خیر جمعی برمی‌دارند، کسانی ژست دانای کل و حق‌به‌جانب و منتقد متکبر می‌گیرند که سابقه خود‌شان به وضوح نشان می‌دهد نه تنها هرگز قدمی برای جامعه برنداشته‌اند،‌ بلکه اصولا خالی از هر شور و ذوق و دانش و توانی برای کار «اصیل» و بی‌چشمداشت بوده‌اند، کسانی که هرگز خود را در معرض داوری عمومی قرار نمی‌دهند، هرگز در این حد شجاعت اخلاقی نداشته‌اند که ریسک اظهار نظر در عرصه عمومی را به هیچ شکلی بپذیرند (مگر در راستای کسب و حفظ قدرت و منفعت‌شان، و در راستای تایید اصحاب قدرت)، همان‌ها که هرگز کوچکترین قدم داوطلبانه‌ای برنمی‌دارند که صدای سکه‌اش از پیش به گوش‌شان نرسیده باشد یا وعده پست و مقامی در پسش ندیده نباشند، کوچکترین زحمتی برای خیر عمومی متقبل نمی‌شوند، و جز تکیه به دسترنج دیگران یا اتکا به ائتلاف‌های قدرت و منفعت، برای رشد در سلسله مراتب و دست‌یافتن به منافع، تحرک و دستاورد قابلی از ایشان ندیده‌ایم! و جز کوته‌نظری و تبانی با رفقا برای محدود کردن دسترسی دیگران به فرصت‌ها و منابع هنر ویژه‌ای ندارند.

این بازی ممکن است برای تازه‌واردان مبهم باشد، اما برای خیلی از ما سال‌هاست که رمزگشایی شده! شاید برای‌شان عجیب باشد که برای بعضی از ما مایه فخر و سربلندی است که در این بازی نیستیم!

📽 ویدیو: گردشگری بین‌المللی ورودی ایران چگونه از «تصویر ایران» تاثیر می‌پذیرد و بالعکس؟

در یک طرح پژوهشی تفاوت بازنمایی‌‌های «تصویر ایران» را دررسانه‌های خبری جریان اصلی جهان (موردها: اسوشیتدپرس و الجزیره) و پلتفرم‌های TripAdvisor و اینستاگرام، از طریق آنالیز داده‌های این وبسایت‌ها و پلتفرم‌ها، مفصلا بررسی کردیم. در این ویدیوی کوتاه اشاره‌ای هم به یافته کلیدی طرح مذکور داشتم.
با وجود پژوهش‌هایی درباره تصویر ایران در رسانه‌های جریان اصلی، تا کنون پژوهشی که کار تطبیقی انجام داده باشد در ژورنال‌های داخلی و بین‌المللی منتشر نشده است.

- بر اساس بخشی از یافته‌های طرح پژوهشی مزبور، در مقاله‌‌ای وضعیت بازنمایی تصویر مقصد ایران در پلتفرم اختصاصی گردشگری «تریپ ادوایزر» را نشان دادیم. مقاله در زمستان ۱۴۰۲ در مجله علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران (جغرافیا و توسعه) منتشر شد.
🔹 متن کامل مقاله

🍀 @NedaRazaviChannel
.

محرومیت دوطرفه

در ماه‌های اخیر مکررا به سایت‌هایی برخورده‌ام که با پیغامی غیر از فیلترینگ رسمی ایران به روی کاربر با IP ایران بسته‌ شده‌اند. صفحه‌ای که باز می شود همیشه حاوی این پیام است که به کاربر در این منطقه یا با این IP سرویس داده نمی‌شود و بعضا اشاره می‌شود که این منطقه یا IP مشمول تحریم‌ها یا محدودیت‌های قانونی است. قبلا هم پیغام مشابه دیده بودم اما نه با این تواتر که اخیرا می‌بینم. سایت‌هایی هم که مراجعه کرده‌ام سایت‌های تخصصی نبوده‌اند و اغلب سایت‌‌های کسب اطلاعات،‌ جست‌وجوهای موردی، ابزارهای کارهای روزمره و عمومی، ابزارهای عمومی AI و بعضا اپلیکیشن‌ها بوده است. همه این سایت‌ها نه بسیار تخصصی‌اند، و نه ربطی به توسعه تسلیحات کشتار جمعی، صادرات نفت و امور بانکی و مالی دارند.
درکی شهودی از تکرار مکرر این رخداد در ماه‌های اخیر به من القا می‌کند که تحریم‌ها حالا به عمیق‌ترین لایه‌های قوانین کسب‌وکارها و خدمات نفوذ کرده یا بسط داده شده است، و دسترسی جامعه ایرانی را مرتبا به امکان‌های رشد و توسعه (نه تنها در سطح ملی،‌ بلکه حتی فردی) محدود و محدودتر می‌کند.

در نمونه‌ای تا کنون بی‌نظیر اخیرا یک ناشر معروف ژورنال‌های علمی بین‌المللی که مقاله‌ای روی سایتش بارگذاری کرده بودم، پیامی از دفتر سردبیری برایم فرستاد که می‌گفت متوجه شده‌اند تعلق سازمانی حداقل یکی از نویسندگان از کشوری است که تحت تحریم‌هاست و من باید تصریح کنم که در این اثر نماینده دولت نیستم و چنین و چنان! و تهدید شده بودم که تا زمانی که چنین اعترافی نکنم بررسی مقاله تعلیق می‌شود! آن‌هم در پژوهشی که هیچ ربطی به موضوعات تحریم ندارد. حتی واکنش مجله به پاسخ من هم واکنشی عجیب، با تاخیر و تردید، و مشکوک بود. تا کنون با چنین رفتاری مواجه نشده بودم.

کسی در میان فعالان و جریان‌ها و نهادهای رسانه‌‌ای و سیاسی و کنشگران بسیار فعال و پرمخاطب شبکه‌های اجتماعی در داخل یا خارج ایران معترض این وضعیت هست!؟ یا اصلا متوجه خود این واقعیت و پیامدهای آن هست!؟ کسی معترض این محرومیت‌های بدون توجیه «جامعه ایران» هست؟
🍀 @NedaRazaviChannel