جایزه ابل 2022: دنیس سولیوان

ریاضی‌دان آمریکایی دنیس سولیوان برنده یکی از معتبرترین جوایز حوزه ریاضیات در سال 2022 شد. سولیوان جایزه ابل سال 2022 را به دلیل نقش مؤثرش رد تحقیقات حوزه توپولوژی – که دانش بررسی ویژگی‌های منحنی‌ها است – به خود اختصاص داد.
جایزه 854 هزار دلاری ابل به ریاضی‌دانانی اهدا می‌شود که عمر خود را صرف توسعه درک ما از دنیای ریاضیات کرده‌اند.
در بیانیه آکادمی علوم نروژ درباره سولیوان آمده است: «او به‌طور مکرر چشم اندازه حوزه توپولوژی را تغییر داده است و مفاهیم تازه‌ای را وارد این حوزه کرده، قضایای و حدس‌های قدیمی را حل کرده و مسائل تازه‌ای را در این عرصه شکل داده است که باعث توسعه و پیشرفت این شاخه ریاضیات شده است.»
برای اطلاع بیشتر از زندگی و دست آوردهای سولیوان این مقاله کوانتا 🔗 را درباره او بخوانید.

اثرات کووید بر مغز

درحالی که تلاش ها برای درک عوارض طولانی مدت ابتلا به بیماری کووید-19 ادامه دارد، حالا گروهی از محققان بریتانیایی مسیر درک اثر این بیماری بر مغز را آغاز کرده‌اند.

براساس نتایج این تحقیق 🔗 مقایسه مغز افراد پیش و پس از ابتلا به کووید-19 نشان می‌دهد که در مواردی (به خصوص در میان افراد مسن تر) مغز این افراد پس از ابتلا به بیماری شاهد کاهش قابل توجه ماده خاکستری بوده است. گاهشی که در مواردی قابل مقایسه با میزان کاهش حاصل ده سال سالخوردگی است.

هنوز تحقیقات بیشتری در این زمینه باید صورت بگیرد اما دامنه اثرات دراز مدت کووید- 19 دلیل مستحکمی است که علی رغم کاهش محدودیت‌ها مراقبت‌های شخصی در این زمینه جدی گرفته شود.

هیولای مرموز رادیویی

ستاره‌شناسان موفق شدند تصویر نمای نزدیکی از پدیده‌ای نادر و مرموز در فضا تهیه کنند.

این پدیده که به نام دایره‌های رادیویی غریب (ORCs) معروف هستند از حلقه‌های غول آسایی از امواج رادیویی تشکیل شده‌اند.

تصویر تازه از این جرم که به نام ORC J2103-6200 نامیده می‌شود توسط رادیو تلسکوپ MeerKAT در آفریقای جنوبی ثبت شده است و فصل تازه‌ای از پژوهش‌ها درباره منشا این اجرام را رقم خواهد زد.

بر اساس تخمین‌های اولیه قطر این حلقه احتمالا بیش از یک میلیون سال نوری و بیش از ده برابر قطر کهکشان راه شیری است.

منبع: نیچر🔗

https://pourianazemi.com/?p=6898
درباره برنده سال 2022 جایزه ریاضیاتی ابل

چرا ادعای توسعه اقتصاد دانش بنیان در ایران متناقض است؟
https://pourianazemi.com/?p=6909

راهنمای سفر به دشت ستارگان
دوره آموزش مقدماتی آشنایی با آسمان شب

در سال های گذشته یکی از دلتنگی‌های من فرصتی بود که برای آموزش مقدمات ستاره شناسی در ایران داشتم. این دلتنگی هرازچندگاهی با پیشنهاد دوستانی که لطف داشتند تازه می شد. حالا بالاخره خودم را راضی کردم که بر شک‌ها غلبه کنم و حداقل برای یک باردیگر این کار را تکرار کنم.

دوره‌ای که سرفصل‌های آن را در ادامه می‌بینید مجموعه جلساتی است که با هدف آشنایی مقدماتی با جهان ستاره شناسی آماتوری طراحی شده است. با سپری کردن این دوره شما اخترشناس یا کیهان شناس نخواهید شد. همین طور یک شبه رصدگری حرفه ای نیز نخواهید شد. بلکه سعی این دوره این است که به شما ابزار و اطلاعات مقدماتی اولیه را بدهد که بتوانید اگر علاقه داشتید گام های بعدی را چه در حوزه آماتوری و چه احیانا در دنیای حرفه ای با آشنایی اولیه بردارید.

این دوره با مقدمه ای از تاریخ و اسطوره ها آغاز می شود و به مرور زندگی و مرگ ستاره ها و راهنمایی‌هایی برای شروع تماشای آسمان می پردازد.

طبیعتا در دورانی که دسترسی به منابع دیجیتال فراهم است روند آموزش نیز تغییر کرده است و به همین دلیل این دوره سعی می کند در هر بخش شما را به منابع معتبر و ابزارهای آنلاین مرتبط سازد. همچنین در طول دوره گروهی تلگرامی برای شرکت کنندگان و با هدف اشتراک گذاشتن منابع راه اندازی خواهد شد.

زمان برگزاری این دوره روزهای شنبه عصر به وقت تهران خواهد بود و زمان آغاز آن نیز از روز 21 خرداد ماه خواهد بود.
شرکت در این دوره هیچ پیش نیاز ویژه‌ای نیاز ندارد. محدوده سنی این دوره نیز از دانش آموزان دبیرستان تا هر سنی که علاقه مند باشید خواهد بود.

بستر برگزاری دوره روی اسکایپ است و تمام قسمت های جلسات ضبط و علاوه بر اینکه در اختیار شما قرار می گیرد ممکن است در آینده با ویرایشی در یوتیوب نیز منتشر شود.

شرایط شرکت و ثبت نام در این دوره آنلاین:
- تعهد اخلاقی مبنی بر اینکه تا حد امکان در جلسات شرکت کنید.
- معرفی دوره به خصوص برای کسانی که دسترسی اندکی دارند.
- هزینه این دوره، مشروط به رعایت بند اول، رایگان است اما اگر علاقه مند به حمایت از این پروژه باشید می توانید از طریق PayPal یا سایر روش های اشاره شده در بخش حمایت مالی در وب سایت هر مقداری که علاقه داشتید برای کمک به ادامه این پروژه پرداخت کنید.
- آخرین مهلت ثبت نام 15 خرداد ماه است .
- برای ثبت نام می توانید ایمیلی با عنوان «ثبت نام در دوره نجوم» به نشانی ایمیل pnazemi@gmail.com ارسال کنید. بعد از ارسال ایمیل فرم ثبت نام برای شما ارسال می شود و بعد از پر کردن آن ثبت نام شما قطعی می شود.
- هر جلسه بین یک ساعت و نیم تا دو ساعت (غیر از زمان پرسش و پاسخ احتمالی) خواهد بود و هر یک از سرفصل ها بین یک تا دو جلسه (غیر از منظومه شمسی که تعداد جلساتش طولانی تر است) زمان به خود اختصاص خواهند داد.


سرفصل‌ها

از اسطوره‌ها تا امروز با ستارگان
زیر آسمان‌های جهان
آشنایی با برخی اصطلاحات، مفاهیم و مختصات
اولین گام‌ها در زیر آسمان شب
داستان ستارگان و سیاره ها
منظومه شمسی ما
معماهای آغاز و پایان جهان
رصدهایی با چشمانم غیر مسلح
دیدار با صورت‌های فلکی
مقدماتی درباره ابزارهای رصدی
نگاهی ژرف‌تر به آسمان
منابع و ابزارهایی برای قدم های بعدی
نگاهی به جهان حرفه ای ها و چشم اندازهای آینده

اولین اپیزود از فصل دوم رادیو صدای راز منتشر شد. پژمان نوروزی، پوریا ناظمی به همراه فائقه تبریزی میزبانی شما را بر عهده دارند.

هشدار شورای رهبری چین برای رعایت اخلاق تحقیقات علمی

رسوایی هی جیانکو در اعلام اعمال ویرایش ژنتیکی کریسپر – کس 9 روی یک جفت دوقلو در سال 2018 توجه‌ها را به رعایت اصول اخلاقی در تحقیقات علمی چین جلب کرد.

حالا به گزارش نیچر، شورای عالی دولتی چین از مؤسسات تحقیقاتی این کشور درخواست کرده است تا آموزش‌ها و برنامه‌های مربوط به اخلاق تحقیقاتی در این کشور را توسعه داده و بر رعایت آن تأکید کنند.

این قوی‌ترین و جدی‌ترین هشداری است که از سوی شورای عالی چین خطاب به دانشمندان چینی صادرشده است.
این تصمیم اگرچه به‌طور عمده با استقبال جامعه علمی مواجه شده است اما برخی نگران آن هستند که این هشدار باعث افزایش سانسور در تحقیقات از هراس از فشار دولت و سرپوش گذاشتن بر خطاهای طبیعی در جریان تحقیقات منجر شود.

گزارش نیچر را دراین‌باره بخوانید.

گرمایش زمین و افزایش بیماری‌های عفونی

نتایج تحقیق تازه‌ای که در نیچر منتشرشده است نشان از آن دارد که تغییرات اقلیم و روند گرمایش زمین باعث خواهد شد تا در طی 50 سال آینده شاهد بیش از 1500 مورد از انتقال ویروس‌های تازه بین پستانداران باشیم.

این روندی است که به دلیل اثرات تغییرات اقلیم و درنتیجه تغییر زیستگاه‌های پستانداران و افزایش هم‌پوشانی این زیستگاه‌ها رخ خواهد داد و در مواردی ممکن است منجر به بروز همه‌گیری‌های ویروسی تازه شود.

این خبر با توجه تجربه تازه زندگی در دوران همه‌گیری، نشان دیگری از دنیای هراسناکی است که در صورت عدم مبارزه با تغییرات اقلیم با آن روبرو خواهیم شد.

متن این گزارش را در نیچر بخوانید

کند شدن جریان آبی اقیانوسی

یک جریان اقیانوسی عظیم در اقیانوس اطلس شمالی که گرما را در سراسر زمین جابجا کرده و به تنظیم دما روی سیاره ما کمک می‌کند به‌طور قابل‌توجهی کند شده است.

بر اساس مطالعه‌ای تازه این جریان به آرام ترین شرایط خود در طول یک هزار سال گذشته رسیده است و حالا دانشمندان با این سوال مواجهند که آیا این کاهش جریان اقیانوسی ناشی از گرمایش زمین است یا افت‌وخیزی طبیعی به شمار می‌رود؟

بررسی گروهی از دانشمندان نشان از آن دارد که اگرچه گرمایش زمین نقشی کوچک در این رخداد دارد اما این کاهش کم‌سابقه هنوز در بازه طبیعی تغییراتی است که بر اساس مدل‌های موجود برای چنین جریان‌هایی پیش‌بینی می‌شود.

یکی از نگرانی‌ها در خصوص گرمایش زمین، افزایش میزان آب شیرین اقیانوسی و تغییر چگالی آن و درنتیجه تغییر در جریان های اقیانوسی ازجمله جریان خلیج است که باعث تنظیم آب‌وهوای سیاره زمین می‌شوند.

گزارشی درباره این پدیده را در ساینتفیک آمریکن بخوانید.

بررسی تشعشع‌های کیهانی بر بدن زنان

در مأموریت آرتمیس قرار است انسان بار دیگر به ماه بازگردد و برای نخستین بار زنان نیز عازم ماه خواهند شد. (برای اطلاعات بیشتر درباره آرتمیس مصاحبه در این شب‌ها با یاسمین مقبلی یکی از نامزدهای سفر به ماه را ببینید.)

نخستین گروه فضانوردان در مأموریت آرتمیس – 2 عازم ماه خواهند شد و پیش از آن آرتمیس – 1 بدون سرنشین عازم ماه خواهد شد.

ناسا تصمیم گرفته است در این سفر دو آدمک عروسکی مطابق با فیزیولوژی زنان را عازم ماه کند تا اثرات تشعشعات بر بدن زنان را اندازه بگیرد.

اگرچه زنان سابقه اقامت طولانی در ایستگاه فضایی را دارند اما برای سفر به ماه، آن‌ها باید از کمربند تشعشعات پرانرژی وان آلن عبور کنند و ناسا امیدوار است قبل از اعزام فضانوردان درک بهتری از تأثیر این تشعشعات بر بدن زنان به دست آورد.

آرتمیس – 1 قرار است در اواخر سال جاری مأموریت خود را آغاز کند.

رصد متانِ گاوها از فضا

کسانی که داستان گرمایش زمین را دنبال می‌کنند می‌دانند که یکی از منابع – غیرمنتظره – تولید گازهای گلخانه‌ای دامداری‌ها و به‌طور خاص گاوها هستند. فرآیند هضم غذا در معده گاو با آزادسازی مقادیر قابل‌توجهی متان همراه است که با توجه به تعداد بالای گله‌های گاو که برای تأمین گوشت قرمز در جهان وجود دارد به یکی از عوامل اصلی مؤثر در تغییرات اقلیم بدل شده است.

حالا ماهواره کانادایی GHGSat که برای نظارت بر آزادسازی گازهای گلخانه‌ای به کار می‌‌رود توانسته است با دقت بی‌سابقه‌ای فورانی از گازهای متان را در یک مزرعه رصد کند که مربوط به یک گاوداری است.

البته اهمیت این تصویر فراتر از گاوها است. این دقت تشخیص تولید گازهای گلخانه‌ای می‌تواند در شناسایی رویدادهای مختلف و موضعی تولید گازهای گلخانه‌ای به دانشمندان کمک کند.

باز نشر مطلبی قدیمی درباره حاشیه های مربوط به رویت هلال ماه
https://pourianazemi.com/?p=1840

شب چهل و ششم:
دیدار با قلب راه شیری
https://youtu.be/Gm13uebwso4