📃 گزارش روزانه دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲

📌با به پایان رسیدن مأموریت هفتمین گروه فضانوردان دراگون، چهار فضانورد این گروه بامداد امروز به فرماندهی یاسمین مقبلی ایستگاه فضایی را ترک کرد. مطابق برنامه حدود ساعت ۵:۵۰ بامداد (وقت شرقی آمریکا / ۱۳:۲۰ روز سه‌شنبه به‌وقت‌ایران) در اقیانوس فرود خواهد آمد تا مأموریت ۱۹۹ روزه این فضانوردان را به پایان برساند.

📌گروهی از محققان دانشگاه UCL با انتشار مقاله‌ای که برای انتشار در ژورنال خبرنامه ماهانه انجمن سلطنتی آماده‌شده است، با استفاده از فناوری هوش مصنوعی موفق شده‌اند، تصویری دقیق‌تر از نحوه اثر انرژی تاریک بر عالم را به دست آورند. این گروه با استفاده از داده‌های موجود از توزیع ماده مرئی و ماده تاریک و استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی موفق شده‌اند، تصویری دقیق‌تر از رفتار عالم در هفت میلیارد سال اخیر را به دست آورند. این پژوهش مدعی است که دقت تصویر تازه دو برابر بیش از تصاویر قبلی از نحوه عملکرد انرژی تاریک است. انرژی تاریک، ماهیتی مرموز است که تخمین زده می‌شود که بیش از ۷۰ درصد عالم ما را تشکیل داده و باعث انبساط آن است. شناخت این ماهیت، یکی از مهم‌ترین تلاش‌های معاصر کیهان‌شناسی به شمار می‌رود.

📌در خبری از دنیای حریم شخصی و امنیت دیجیتال، پس از مدت‌های طولانی تلاش فعالان حریم شخصی، شرکت اشتراک‌گذاری و اجاره خانه، Airbnb اعلام کرد از پایان ماه میلادی آینده به صاحب‌خانه‌هایی که منزل خود، یا بخشی از آن را به‌واسطه این سازمان در اختیار مشتریان قرار می‌دهند، اجازه استفاده از دوربین های امنیتی داخلی را نخواهد داد. بسیاری از صاحبان خانه برای اطمینان از امنیت خانه خود زمان حضور افراد غریبه، دستگاه‌های نظارتی در خانه نصب‌کرده‌اند و در مواردی سوءاستفاده از این محتوا منجر به نقض حریم میهمانان شده بود.


📌 به گزارش ساینس، محققان موفق شده‌اند نخستین نمونه از موجود دوزیستی را شناسایی کنند که با کمک ماده چرب و شیر مانند فرزندش را تغذیه می‌کند.
این موجود دوزیست کرم مانند به نام Siphonops annulatus که فرزندانش را از طریق تخم‌گذاری به دنیا می‌آورد برای مدت‌ها توجه محققان را ازنظر روش تغذیه فرزندانش به خود جلب کرده بود. ازجمله رفتارهای نادر این موجود تغذیه کودکانش از بافت پوستی خود بود.
حالا محققان به این نتیجه رسیده‌اند که این نخستین نمونه شناخته‌شده از موجود دوزیستی است که رفتاری شبیه شیر دادن به فرزندانش دارد. بدین ترتیب این موجود دوزیست هم‌زمان از طریق بافت پوست خود و هم از طریق نوعی شیردهی فرزندانش را تغذیه می‌کند.
شیر دادن ویژگی پستانداران است اما برخی از موجودات دیگر ازجمله برخی از حشرات، پرنده‌ها، ماهی‌ها و حتی بندپایان ماده مغذی شیر مانندی را برای تغذیه فرزندان خود تولید می‌کنند.

تصویری از نخستین موجود دو زیست شناخته شده که فرزندانش غیر از تغذیه از پوست مادر، از مایعی شبیه شیر وی نیز تغذیه می کنند.
Credit: Carlos Jared/Nature

تصویب قانون حاکم برهوش مصنوعی در اتحادیه اروپا؛ اجرای کامل این قانون تا ۲۰۲۷ طول خواهد کشید.
گفت‌وگو با پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv

🔻علمی‌تخیلی و توسعه مرزهای واقعیت

✍️ پوریا ناظمی

◾علمی‌تخیلی به ما هشدار می‌دهد مراقب آینده باشیم. این ژانر امکانات فناوری را با توسعۀ مرزهای واقعیت تا اوج خود پیش می‌برد و سعی می‌کند به آثار آن بنگرد. زنگ خطرِ بحران تغییرات اقلیم سال‌ها پیش از آنکه سرخط خبرهای روز دنیا شود در ادبیات علمی‌تخیلی به صدا درآمده بود. توسعه فناوری هوش مصنوعی عمومی و توسعه مستعمره‌سازی فضایی و خطرات و فرصت‌ها و بررسی دنیایی که این جهان‌ها می‌آفرینند، از دیگر نقش‌های مهم ادبیات علمی‌تخیلی است. و شاید مهم‌تر آینه‌ای است که ادبیات علمی‌تخیلی جلوی ما قرار می‌دهد تا ضعف‌ها و ناپاکی‌هامان را در آن ببینیم و به آن‌ها بیندیشیم، بدون آنکه از دیدن تصویرمان وحشت کنیم. 

 ♦️ متن کامل را در بازخورد ۳۲ بخوانید:

🔗 bazkhord.org/6677

📚 لینک خرید مجله:

bazkhord.org/product/32

ورود اتومبیل‌های خودران به بزرگراه‌های آمریکا
گفتگو با پوریا ناظمی، روزنامه‎‌نگار علمی در برنامه ۲۴بافردادفرحزاد


@FardadFarahzad

قسمت تازه چیستا به نوروز اختصاص دارد و به مناسبت سال نو درباره ماهیت نجومی تحویل سال و تاریخ تقویم خورشیدی در ایران صحبت شده است. علاوه بر سایت می توانید این پادکست را از پادگیرهای مورد علاقه خود نیز گوش دهید:
https://www.radiofarda.com/a/32865140.html

امروز برای اولین بار در دنیا، پیوند کلیه اصلاح ژنتیکی شده از خوک به یک فرد زنده (مرد 62 ساله ) در آمریکا گزارش شده است. (لینک)

همین طور اولین پیوند کبد خوک اصلاح ژنتیکی شده به یک فرد مرگ مغزی نیز در چین گزارش شده است. (لینک)

قبلتر گزارش پیوند کلیه از خوک به انسان دچار مرگ مغزی را داشتیم به شکلی که کلیه از بیرون بدن فرد متصل شده بود. (لینک).

بعدا پیوند کلیه ی اصلاح ژنتیکی شده از خوک به انسان (57 ساله و مرگ مغزی) صورت گرفت و نتایج آن هم در مجله ی American Journal of Transplantation، منتشر شد.

حالا اما برای اولین بار در دنیا، پیوند کلیه اصلاح ژنتیکی شده از خوک به یک فرد زنده انجام شده است.

جراحی 4 ساعته این پیوند کلیه خوک به فرد زنده در 16 مارس انچام شده و حال بیمار خوب است و انظار می رود به زودی مرخص شود. این مرد 62 ساله بعد از هفت سال دیالیز، در سال 2018 یک پیوند کلیه انسانی دریافت کرده بود. اما پنج سال بعد از این پیوند، به علت نارسایی، مجدد مجبور به دیالیز شد و حالا این بار به جای انسان از خوک اصلاح ژنتیکی شده، یپوند کلیه را در همان بیمارستان که در 2018 پیوند شده بود، دریافت کرده که توسط شرکت eGenesis of Cambridge تهیه شده است.

در این روش اصلاح ژنتیکی، تعدادی ژن که برای انسان می تواند آسیب رسان باشد، حذف می شودو همین طور تعدادی ژن انسانی برای سازگاری بیشتر با انسان اضافه می شود. علاوه بر آن تعداد از ویروس های خوک که می تواند انسان را آلوده کند نیز غیر فعال می شود. برای جلوگیری از رد پیوند هم یک آنتی بادی به نام egoprubart ساخت شرکت Eledon Pharmaceuticals استفاده می شود.

در مورد پیوند کبد اصلاح ژنتیکی شده از خوک، این برای ده روز طول کشیده و کبد در این مدت عملکرد خود را داشته است. (مثلا ترشح بیش از 30 سی سی صفرا در روز). سپس جراحان کبد را خارج کرده اند. البته در ژانویه یک مورد پیوند کبد از خوک و از خارج بدن نیز در آمریکا گزاش شده است. (برای سه روز).

احتمالا کبد خوک بتواند نقش سم زدایی و دفع مواد زیاد را برای انسان انجام دهد اما نقش آن در مورد تولید طیف وسیعی از پروتئین های مورد نیاز بدن انسان مشخص نیست. در نتیجه شاید بیشتر یک راه حل موقت باشد تا بلند مدت. بر خلاف آن چه برای قلب و کلیه پیش بینی می شود. و مثلا کبد خوک شاید بتواند به بازسازی کبد انسانی که دچار آسیب شده کمک کند.

قبلا در 2022، گزارش مورد جراحی پیوند قلب اصلاح ژنتیکی شده از خوک بر روی فرد زنده را داشتیم . (لینک) که بعدا به علت عفونت با ویروس سیتومگالویروس از خوک شکست پیوند صورت گرفت. (لینک).

روش پیوند به شکل xenotransplantation به معنای پیوند یک عضو یا بافت از یک گونه گونه دیگر به معنای واقعی در حال پیشرفت است و شاید در آینده بتواند به عنوان جایگزینی برای پیوند عضو انسانی مطرح شود.

البته روش دیگری هم برای تولید عضو پیوندی در حال بررسی است و به جای استفاده از عضو خوک، عضو انسانی را در خوک تولید می کنند و مثلا برای اولین بار در 2023 محققین با موفقیت از سلول های بنیادی انسان برای ساختن کلیه‌های انسانی در مراحل اولیه در خوک استفاده کردند. (Early-stage human kidneys grown in pigs)

@Scientometric

فشار وزارت اطلاعات و قوه قضاییه برای صدور مجوز واکسن ایرانی
https://pourianazemi.com/?p=7547

نسخه انگلیسی:
https://tinyurl.com/yapzvmv7

📃گزارش پنجم فروردین 1403

📌گروهی از محققان با انتشار مقاله‌ای این فرض که مدل‌های زبانی بزرگ (که عامل بروز ابزارهایی مانند چت جی پی تی هستند) نوعی فناوری غیرمنتظره و غیرقابل‌پیش‌بینی بوده و ظهور و رشدی غیرمنتظره دارند را به چالش کشیده‌اند. این محققان توسعه این مدل از هوش مصنوعی را هم قابل پیش‌بینی و هم منتظره دانسته‌اند و نگرانی از رشد پیش‌بینی‌ناپذیر این مدل‌ها را به سراب تشبیه کرده‌اند. مسئله فناوری نوظهور و در حال رشد هوش مصنوعی  مبتنی بر مدل‌های بزرگ زبانی، که به‌واسطه غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و غیرمنتظره بودن، باعث نگرانی هستند، استدلال اصلی در تلاش‌ها برای بزرگنمایی تهدیدات این فناوری است.

📌گروهی از محققان دانشگاه‌های مک مستر و استنفورد، با استفاده از مدل‌های زبانی بزرگ، ابزار هوش مصنوعی را طراحی کرده اند که می‌تواند با هزینه کم و سرعت بالا آنتی‌بیوتیک‌های متفاوتی را برای مقابله با بیماری‌های عفونی باکتریایی، طراحی کند. نگرانی از ظهور عامل عفونی که در برابر آنتی‌بیوتیک‌های فعلی ناکارآمد باشد (سوپرباگ یا ابر میکروب) یکی از نگرانی‌های جدی حوزه سلامت به شمار می‌رود و حالا با کمک این‌چنین ابزارهای شانس مقابله با چنین عفونت‌های مقاوم و نوظهور افزایش پیدا می‌کند.

📌بسیاری از کسانی که به کووید-19 مبتلا شده‌اند، مدت‌های طولانی پس از بهبود، با عوارض طولانی‌مدت آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. سردرد، از دست دادن حس بویایی و چشایی و همین‌طور اختلال حافظه و اصطلاحاً مه‌گرفتگی مغزی، از عوارض رایج کووید طولانی است. گروهای از محققان در تلاش برای درک این مسئله، نشانه هایی را یافته اند که بیان می‌کند، این عوارض ممکن است به دلیل اثری باشد که ویروس عامل کووید-19 بر مغز و ساختار عصبی گذاشته و باعث التهاب مغزی می‌شود.
~~~
آرشیو گزارش ها در وب سایت در دسترس است:
https://pourianazemi.com/?page_id=7217

روز ۲۰ فروردین (۸ آوریل) ساکنان آمریکای شمالی (مکزیک، ایالات متحده و کانادا) شاهد وقوع خورشید‌گرفتگی کاملی هستند که در اوج خود چهار دقیقه و ۲۸ ثانیه آسمان را تاریک می‌کند. در این قسمت پادکست «چیستا»، درباره چگونگی شکل‌گیری خورشید‌گرفتگی‌ها، نمونه‌های تاریخی آن و پدیده‌هایی که می‌توانیم در هنگام کسوف مشاهده کنیم، صحبت شده است. اگر از شنیدن چیستا رضایت دارید می‌توانید با اشتراک آن در پادگیرها و همین طور معرفی آن به دوستانتان از چیستا حمایت کنید. چیستا که نام خود را از ایزدبانوی باستانی موکل بر خردمندی ایران وام گرفته، پادکستی از مجموعه پادکست‌های رادیو فردا است که هر دوشنبه، داستانی از دنیای علم، فناوری و آینده‌نگری را با روایت پوریا ناظمی برای شما تعریف می‌کند. تذکر مهم: اگر قصد رصد این کسوف را دارید به یاد داشته باشید غیر از زمانی که گرفت کامل می‌شود، در همه مراحل باید از فیلترهای ویژه رصد خورشید استفاده کنید، تماشای خورشید با چشم غیر‌مسلح یا عینک‌های آفتابی می‌تواند آسیب جدی به چشمانتان وارد کند. نگاه کردن به خورشید از پشت تلسکوپ یا دوربین دوچشمی بدون استفاده از فیلترهای ویژه خورشیدی می‌تواند باعث نابینایی شود.
https://pod.link/1725114110
عکس مربوط به کسوف سال ۲۰۰۶ در ترکیه است

🔸رصدخانه افق رویداد تصویری تازه از سیاهچاله مرکزی راه شیری منتشر کرد. در این تصویر میدان مغناطیسی قدرتمند اطراف این سیاهچاله با وضوح بیشتری مشخص است و نشانه‌ای از تلاطم‌های مغناطیسی در اطراف سیاهچاله‌ها است.

🔸سیاهچاله مرکزی راه شیری در فاصله نزدیک به ۲۷ هزار سال نوری از زمین قرار دارد.

🔸رصدخانه افق رویداد پروژه‌ای جهانی است که با استفاده از داده‌های رصدخانه‌های مختلف و ترکیب داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط آن‌ها برای نخستین بار تصاویری از سیاهچاله‌های جهان را ثبت کرده است.

@RadioFarda

درباره افشاگری حسین شهرابی درباره کتاب دژدی من از او که داستانش را در کانال تلگرام تاملات علمی تخیلی نوشته و در ادمه می آید، اگرچه کاملا این کار از من بر می آید ولی من وقوع ماجرا را نه تایید می کنم و نه تکذیب:)
این بهانه‌ای برای معرفی کانال تانلات علمی تخیلی حسین شهرابی، مترجم زبده و برجسته علمی تخیلی بود.

ادامه از بالا 👆

کلارک اسمِ آن مقاله‌اش را (که درباره‌ی اشتباهش بود) گذاشت «جناب آقای هربرت جورج مورلی رابرتز ولز» (“Herbert George Morley Roberts Wells, ESQ.”). حرفِ کلارک این بود که صدالبته عاشقِ ولز است، اما هیچ نمی‌فهمد مورلی رابرتز که چنان نویسنده‌ی قَدَری بوده چرا اسم و رسمی برای خودش به هم نزده و کسی او را نمی‌شناسد. بعد ادامه می‌دهد: می‌شود این‌طور هم گفت رابرتز موضوعِ داستانش را از ماشینِ زمانِ ولز الهام گرفته، یا اینکه... یا اینکه برعکس؛ ولز فقط پیش‌دستی کرده و داستانش را زودتر چاپ کرده. در نهایت هم می‌نویسد: «اگر معلوم شود مورلی رابرتز در کوچه‌ای تاریک به قتل رسیده بوده، رُک و راست ترجیح می‌دهم خبرش به گوشم نرسد.»

بعدها آن داستانک در کتابی به اسمِ عروجِ شگفتی: تکاملِ علمی‌تخیلیِ سخت (The Ascent of Wonder: The Evolution of Hard SF) منتشر شد اما با کمی دستکاری و تغییرِ اسمش به اسمی که خودِ کلارک می‌پسندید. بااین‌همه، این تغییرات شامل بر تصحیحِ نامِ نویسنده‌ی داستانِ «پیش‌دستی» نبود. همین هم باعث شد علمی‌تخیلی‌نویس و منتقدی به اسمِ برایان استِیبِلفورد (Brian Stableford) در نقدِ نه‌چندان ملاطفت‌آمیزش به آن کتاب به کلارک هم نیش و کنایه بزند که (نقل به مضمون): «چند دهه از اولین انتشارِ داستانک گذشته و کلارک هم خوب خبر دارد که اشتباه کرده، پس چرا اشتباهش را درست نکرده؟» اگر بخواهم برای کلارک ماله‌کشی کنم، حدس می‌زنم عامدانه اشتباهش را دست نزده تا یک پیچشِ فراداستانیِ دیگر هم به داستانکش بدهد: تداومِ سرقتِ ولز از رابرتز تا به امروز.

حدودِ بیست سالِ پیش کتابی منتشر شد به اسمِ کلیاتِ داستان‌های آرتور سی کلارک (The Collected Stories of Arthur C. Clarke) که شامل بر تمامِ داستان‌کوتاه‌های او بود از آغازِ نویسندگی‌اش تا سال 2000، آن هم به ترتیبِ انتشارشان (*) . این داستانکِ مشهورِ کلارک در آن کلیاتِ داستان‌ها نیست و این به نظرم یک مقداری عجیب آمد. مجبور شدم کلی بگردم تا مطمئن بشوم که نوشته‌ی خودش است و جعلی نیست. حاصلِ جستجوها هم شد این مطلب. نمی‌دانم چرا این داستان از کلیاتِ کلارک از قلم افتاده؛ خصوصاً با آن چاپِ هوشمندانه‌ی اصلِ متن (که توی عکس می‌توانید ببینید) حیف شده.
*پانوشت: این “collected / collected works” را باید به همین «کلیات» ترجمه کرد؛ «مجموعه» هم آن‌قدرها دقیق نیست، هم گرته‌برداریِ بی‌دلیل است. (کاش می‌شد «سفینه» ترجمه کرد، ولی سفینه در فارسی فقط دفترِ اشعار است. نمی‌شود معنایش را وسعت بدهیم و عوض کنیم؟ «سفینه‌ی داستان‌های آرتور سی کلارک»؟)

یک افشاگریِ رسوایی‌آمیز: آن کتابِ کلیات را همان سال‌ها گیتا گرکانی برایم خرید (که یکی از به‌یادماندنی‌ترین و دلچسب‌ترین هدیه‌های عمرم بود). به یکی دو هفته نکشید که پوریا ناظمی کتاب را در کتابخانه‌ام دید و گفت باید بین «قرض‌دادنِ» کتاب به او و دوستی‌مان یکی را انتخاب کنم. کتاب را به دوستی‌مان ترجیح دادم (طبعاً)، ولی چون پوریا را خیلی دوست دارم با دلی محزون و غمزده این کار را کردم. در این بین، او هم بیکار ننشست و به قوّه‌ی قهریه (یا جادوهای اهریمنی یا شاید چرب‌زبانی) متوسل شد؛ در نتیجه، کتاب از خانه‌ی او سر درآورد و اتفاقاً مدتی بعد خودش و کتاب‌هایش از کانادا سر درآوردند. (از ساده‌لوحیِ آدم است که احیاناً خیال کند بین این دو اتفاق ارتباطِ معناداری نیست.) الان هم به‌کل منکرِ این است که من را می‌شناسد.

بگذریم. تا جایی که دیده‌ام چاپِ رسمیِ دیگری از آن داستانک وجود ندارد، اما صورت‌های دیگری هم از آن در اینترنت پخش شده. من هم یکی از همین روایت‌ها را ترجمه کرده بودم. تنبلی نگذاشت که از روی یکی از دو شکلِ اصلی از سرِ نو ترجمه‌اش کنم، ولی چندبرابرش وقت گذاشتم و این‌همه روده‌درازی کردم. مغزِ آدمیزادِ کاهل عجیب است.
@PersianSFF
‌

تلاش کره جنوبی برای دستیابی به همجوشی‌ هسته‌ای پایدار
گفت‌وگو با پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv