«نجاتِ آذربایجان»

ساقیا لبریز کن اکنون که ماهِ آذر است
ساغرى زآن آبِ آذرگون که بس جان‌پرور است

باده پیش آور، که در آذرمهِ فرخنده‌فال
ملکِ «آذربایجان» آسوده از شور و شر است

هرکه را امروز مى‌بینى زِ غمخوارانِ ملک
شاد و خندان است و او را حال، حالى دیگر است

بى‌خلاف امروز از شادى نمى‌گنجد به‌پوست
هرکه را شورِ وطن، جوشنده در مغزِ سر است

خاصه «آذربایجانى» سازِ عیش آرد به‌چنگ
چون رها از چنگِ دزد و جانى و غارتگر است

شکرِ ایزد را که این نیکو دیارِ دل‌فروز
پاک از لوثِ وجودِ خائنِ بدگوهر است
***
شرحِ قتل و غارتِ یغماگرانِ بى‌وطن
داستانى دلخراش و قصه‌اى حزن‌آور است

دسته‌اى دزد و مهاجر، فرقه‌اى پست و پلید
خواستارِ قطعِ این خرّم دیار از کشور است

محفلِ مردم‌کشانِ غول‌پیکر، جابه‌جاى
بى‌گمان مانندِ زهرآلوده کامِ اژدر است

کوچه‌ها تاریک و وحشت‌زاى و آغشته به خون
خانه‌ها ویران و دهشت‌خیز و بى بام و در است

این همه زاییده‌ی قومی‌ست بدخواه و عَنود
کِش گروهى خائن و دزد و حرامى سرور است

قائدِ بى ننگ و عارش، آشنا را خصمِ جان
سرورِ بى بند و بارش، اجنبى را چاکر است

پیشه‌اش درّنده خویى، دکّه‌اش دامِ هلاک
وآنگهى در راست بازارِ خطا، «پیشه ور» است

دینِ او حقد و حسد، منظورِ او کین و عناد
کیشِ او زور و ستم، معبودِ او سیم و زر است

لشکرِ ایران به میدان تاخت اکنون وین گروه
همچو روباهى گریزان از برِ شیرِ نر است

تانک در صحرا به سان ابر مى‌بارد فشنگ
توپ در هامون طنین‌انداز، همچون تندَر است

لاجرم زآن دودمان جیش «فدایى» هرکه بود
جمله زى خارج گریزان همچو دود از مجمر است

هر خیانت‌پیشه را آخر چنین باشد سزاى
لعنِ مردم، خائنِ بى‌آبرو را کیفر است
***
مژده‌ی این نصرت اندر گوشِ یاران دلنواز
لیک در چشمِ رقیبان، همچو نوکِ نشتر است

بارِ دیگر ثابت آمد کآسمانى ملکِ جم
جاودان در برجِ استقلال، تابان اختر است

بارِ دیگر امتحان شد کاین گرامى سرزمین
روسپید از آزمایش‌هاى چرخِ اخضر است

آرى آرى روسیاهى، فرعِ کافر مسلکى‌ست
روسپید است آن‌که مستظهر به لطفِ داور است

این همان مُلکیست کاندر تیره ادوارِ کهن
در بُروجِ سرورى، رخشنده مهرِ خاور است

عاقبت جبران کند ننگ شکستِ «داریوش»
گر زمانى روبه‌رو با حمله‌ی «اسکندر» است
***
هست «آذربایجان» سرمنزلِ آزادگان
مهرِ ایران، گردنِ آزادگان را چنبر است

این گرامى خطّه ایران را برازنده سریست
سر، به‌هر جا رونماید، هم‌عنانِ پیکر است

نى شگفت آید گر ایران را بود خدمتگزار
پورِ صاحبدل همانا مامِ خود را یاور است

نى عجب باشد که گردد گِرد او پروانه‌سان
چرخ اندر کارگه گَردنده حولِ محور است

این نه‌جاى غم که باشد مردم‌اش ترکى زبان
«آرى آرى همدلى از همزبانى خوش‌تر است»

نامِ ایران اهل آن‌جا را بود نقشِ ضمیر
این حقیقت مر جهان را ثبت اندر دفتر است

باستانى خطّه‌ی زرخیزِ آذربایجان
تا جهان بوده‌ست و خواهد بود ایران را سر است

روزِ عیش و شادمانى همنواى میهن است
گاهِ سوگ و اشکبارى غمگسارِ کشور است

خشک بادا ریشه‌ی عمرِ خیانت‌پروران
تا به باغ و بوستان شاخِ درختان را بر است

طبعِ موّاجت «ادیبا» بس گهرزایى نمود
آفرین بر بحرِ طبعى کاین‌چنین پهناور است

ادیب برومند
@AdibBoroumand

https://www.adibboroumand.com/نجات-آذربايجان/?fbclid=IwAR0sEpNrImsQgboI0AYCwfPEFX3lH8HialalH6zjgzFqefJhJbrAP-C6YXU

درگذشت استاد گرانقدر و روشن‌اندیش دکتر امیر بانو کریمی را به خانواده ارجمند ایشان و‌‌‌‌‌‌ دوستداران ادب، فرهنگ و هنر ایران زمین تسلیت می‌گوییم.
جهانشاه، پوراندخت، شهریار برومند
محمدحسین نصیری

نفرت از بمب‏‌گذاری و تروريسم

در كوچه و برزن چه بود بمب‏ گذاری؟
جز كارِ گروهی زِ شرف يک‌سره عاری

كاری كه بود در نظر جامعه محكوم
هم بر ضررِ عامل خود ضربه كاری

كاری كه بود زشت به هر مذهب و آيين
هم درخور قهر و غضب ايزدِ باری

اين فاجعه‌سازی چه بود در نظرِ عقل
جز ددمنشی همره ديوانه‏ شعاری

وجدان و شرف نيست در آن دسته كه جويند
آرامِ دل از خونِ به ناحق شده جاری

درّنده پی دفع خطر می‌درد انسان
يا بهر شكم صيد كند وَحْش صحاری

زين هر دو چو بگذشت، ندارد سر آزار
جاندارِ سبُع در همه احوال و مجاری

وين بس عجب آمد كه ز كين‌توزی بی‌جا
انسان كُشد انسان ز پی عقده‌گساری

ای وای بر آن كس كه به ظاهر بود انسان
ليكن به منِش پست‌تر از يوزِ شكاری

شيطان همه دل‌بسته بدين گونه ملاعين
و آدم همه شرمنده از اين سِفله ذراری[۱]

مشمار بشر آن كه نهد بمب و كند نيز
در حاشيه بر مرگِ كسان لحظه ‏شماری

آن عابر مسكين چه گنه كرده كه ناگاه
در كام اجل گيردش اين فاجعه‏ كاری

آن كاسب بی‌چاره چه كرده است كه غافل
با پيكر زخمی طلبد از همه ياری

راننده ناكام چه دانست كه او را
آرد به ره مهلكه ماشينِ سواری

جرمش چه بود آن كه بود ره‌سپر كوی
با دل خوشی و خرّمی و لاله‏ عذاری

كز وقعه چونين، خبر هايل مرگش
بر جمع كسان درفكند شيون و زاری

اين نيست مگر واكنش خودسری و زور
ای آه زِ خودمحوری و زورمداری

عصيان‏ چو بود كور، چنين است و خود آن را
ناسازی اوضاع كند پايه‌گذاری

يارب تو برافكن ز بُن اين آفتِ بيداد
كز بهر بشر شد سبب فتنه‌گماری

ادیب برومند

[۱]. ذرارى: نوادگان

https://www.adibboroumand.com/%d9%86%d9%81%d8%b1%d8%aa-%d8%a8%d9%85%d8%a8%e2%80%8f-%da%af%d8%b0%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%aa%d8%b1%d9%88%d8%b1%d9%8a%d8%b3%d9%85/

«جشن سده»

بيآور مِى ‏كه گاهِ كامرانى‌ست
زِ مِى ‏ما را هواى سرگرانى‌ست

نوا سر ده به آهنگِ همايون
كه گويى در سرم شورِ جوانى‌ست

بزن سنتور و زآن‌پس تار و طنبور
كه دلخواهم سرودِ خسروانى‌ست

مرا ساغر بريز و جام پُر كن
از آن مينا كه صهبايش مُغانى‌ست

برافروز آتشى در سينه از عشق
كه لطفش به زِ آب زندگانى‌ست

پس آنگه خرمنِ آتش به كهسار
برافروز اى‌كه كارت ديهگانى‌ست

برافروزان سپس تلّى زِ آتش
به دشت، اى آن‌كه سعْيَت آرمانى‌ست

خود اين آتش نمودِ روشنى‌ها
به فكر و ذكر و تشخيصِ زمانی‌ست

فغان از چشمِ تار و فكرِ تاريک
كه در هر مطلبش معكوس‌خوانی‌ست

از آن رو آتش افشانيم در دشت
كه از انديشه‌ی روشن، نشانى‌ست

به آيينِ سده شاباش سر كن
كه اين رسم از رسومِ باستانى‌ست

مبارک باد اين جشنِ كيان‌زاد
بر آن كو در تنش خونِ كيانى‌ست

سده اين جشنِ فرخ‌فالِ فيروز
نمادى از سرور و شادمانى‌ست

سده يادآورِ ايرانِ بشْكوه
گرانفر چون درفشِ كاويانى‌ست

سده يادآور عهدى كه ايرانِ
چو مهرش در جهان پرتوفشانى‌ست

سده جشنى است دستاوردِ هوشنگ
كه با ديوان نبردش داستانى‌ست

سخن از جشنوار و جشن برگوى
كه دلكش چون دراىِ كاروانى‌ست

سده اين يادگارِ عهدِ ديرين
فروغش زنده، نامش جاودانى‌ست

به‌ياد آور زمانى را كه اين رسم
فروزانفر چو رسمِ پهلوانى‌ست

غمِ آن روزگارِ رفته از دست
مرا در خاطر اندوهى نهانى‌ست

به‌يادِ عهدِ ديرين چاره‌ی غم
كنون ما را شرابِ ارغوانى‌ست

سزد گر دل فراگيريم از اندوه
در آن جشنى كز آنِ كامرانى‌ست

اديب اكنون به كام دوستداران
خريدارِ نشاط از دوستگانى‌ست

سزد كز بهرِ آزادى بكوشيم
ز جان و دل كه تأييدش جهانى‌ست

جهان تا هست، ايران زنده بادا
كه جان دادن به راهش رايگانى‌ست

ادیب برومند
@AdibBoroumand
http://www.adibboroumand.com/جشن-سده-2/

قصد همه زانقلاب این بود؟ نبود
اعمالِ غرض به نامِ دین بود؟ نبود

آیا عوضِ رفاه و آزادی و عدل
مقصود نزاع و ظلم و کین بود؟ نبود

ادیب برومند
@AdibBoroumand

«درگذشت دکتر محمد مصدق رهبر نهضت ملى ایران»

برفت آن‌کس که سالارِ وطن بود
وطن را زُبده سالارى کهن بود

برفت آن‌کس که در دل‏هاى مشتاق
گرامى همچو روح اندر بدن بود

برفت آن‌کس که در اقلیمِ خاور
پس از گاندى بریطانى‌شکن بود

برفت آن‌کس که بهرِ پاسِ میهن
مر او را پیرهن بر تن کفن بود

دریغا کز چمنزار وطن رفت!
کسى کو باغبانِ این چمن بود

صدارت را براى مملکت خواست
وکالت را اساس انجمن بود

بنالید اى وطن‌خواهان بنالید!
رخ از ماتم به‌خاک و خون بمالید

دریغا کاین‌چنین مرد از جهان رفت
مهین سالارِ ملّت از میان رفت

دریغا کآن مهین دستورِ اعظم
به‌دستورِ اجل زین خاکدان رفت

گرامى نخلبندِ باغِ کشور
دل‌افکار و نژند از بوستان رفت

قیامش داستان شد اندر آفاق
دریغ آن قهرمانِ داستان رفت

چو رفت آن آهنین مردِ توانا
زِ دل‌ها تاب و از جان‌ها توان رفت

برفت از دارِ فانى رهبرِ ما
ولى با نامِ نیکِ جاودان رفت

بنالید اى وطن‌خواهان بنالید
رخ از ماتم به‌خاک و خون بمالید

کنون کشور به‌جز ماتم‏سرا نیست
که ملت را گرامى پیشوا نیست

کنون در ماتمِ فرزانه دستور
به خلوتگاهِ دل‌ها جز عزا نیست

کنون در سوگِ سالارِ کهنسال
جوانان را سرِ شور و نوا نیست

مصدق رفت و گلزارِ وطن را
دگر سرسبزى و لطف و صفا نیست

هزاران دل شکست از مرگِ وى لیک
شکستِ شیشه‌ى دل را صدا نیست

بنالید اى وطن‌خواهان بنالید
رخ از ماتم به‌خاک و خون بمالید

مصدق، رفتى و دل‌ها شکستى
زِ قیدِ محنتِ ایّام، رستى

به‌سوگِ خویشتن خُرد و کلان را
دل از اندوهِ جانفرساى، خستى

به‌جز عشق وطن هر رشته‌ئى را
زِ پیوندِ تعلق‌ها، گسستى!

تو را بى‌حدّ و حصر آزار دادند
که تا این حد چرا ایران‌پرستى؟

حریفانت هنوز اندیشناکند
پس از مرگت هم انگارند هستى!

کنون بر عرشِ اعلا دیده بگشاى
کزین دونپایه دنیا دیده بستى!

بنالید اى وطن‌خواهان بنالید
رخ از ماتم به‌خاک و خون بمالید

مصدق گرچه ما دمسازِ دردیم
به‌سوگت همنواىِ آهِ سردیم

ولیکن در رکابِ نهضتِ تو
به چالاکى شتابان همچو گَردیم

بدآن‌جانب که ما را ره نمودى
شتابان رهسپار و رهنوردیم

به‌زورِ بازوى گُردانه، گُردیم
به عزم و همّتِ مردانه مردیم

نحیفیم ار به‌صورت، همچو شمشیر
به‌معنی همچو شیر اندر نبردیم

همه با ملّتِ ایران هم‌آهنگ
به‌تکریمِ تو در هر سالگردیم

بنالید اى وطن‌خواهان بنالید
رخ از ماتم به‌خاک و خون بمالید

ادیب برومند
۱۵ اسفندماه ۱۳۴۵

• از صص ۴۰۶ تا ۴۰۸: سرود رهایی، ادیب برومند، انتشارات پیک دانش، تهران، ۱۳۶۷
@AdibBoroumand

▪چهارده اسفند؛
سالگرد وفات دکتر محمد مصدّق

__________

ما خود همگی گناه‌کاریم
بر يكدیگر گنه شماریم

هر کس به قیاس قدرت خویش
رفتیم به راه بد کم و بیش

کردیم و به جز خطا نکردیم
از کار خطا حیا نکردیم

بیعت کردیم با مصدّق
یا مرگ زدیم یا مصدّق

پیمان بستیم پیش رویش
پیمانه زدیم با عدویش

غارت کردیم خانه‌اش را
کردیم نهان نشانه‌اش را

با او از کرده روسیاهیم
تا با دگران چه کرد خواهیم

آن را که به مدح لب گشادیم
ناگاه صلای مرگ دادیم

گفتیم ثنا ستم‌گران را
کردیم مدیح خودسران را...

#مظاهر_مصفا
از شعر «جمعه‌ی سیاه»

▪پرتره‌ی مصدّق اثر نجف دریابندری است.

__________________
▪دکتر مظاهر مصفّا
▪@mazahermosaffa
__________________

قومیت‌های ایرانی

یافت ایران نسق از وحدت قومیّت چند تُرکمان و عرب و ترک و لر و کرد و بلوچ روزگاری نه کم از چند هزار است به سال کاین‌همه بوده و یا کرده بدین ناحیه کوچ
***
باری اینان همه در طول زمان یافته رشد از بسی نعمت این کشور و این آب و هواش جمله ایرانی و همخوان و هماهنگ همند در نگهداری این بوم و بَر و برگ و نواش
***
جمله در پاسِ نگهبانیِ ایرانِ عزیز همره و همقدم و همدل و کوشنده به جان در نگهداریش از حملۀ بیگانه خصم همه همدست و هم‌آواز به هر عصر و زمان
***
سال‌ها برده به سر در غم و شادی با هم گاه صلح و گه جنگ و به عروسی و عزا نگسلانیده زِ هم رشتۀ پیوند و خلوص همه هم‌دوش و هم‌اندیشه پی رفع بلا
***
کشمکش‌ها شده با تیرۀ تاتار و مغول جنگ‌ها آمده پیش از پیِ طرد اعراب از سکندر چه ستم‌ها به وطن رفته و آه کز بسی فتنه شد این کشور دیرینه خراب
***
باری اقوام ستمدیدۀ ایرانی را هیچ‌گون دشمنی و کینه نباشد با هم همه با وحدت و هم‌پشتی هم، فاجعه را بگذرانیده زِ سر مانده به یک‌جا همدم
***
همه اقوام وطن شاکلۀ ملّتِ ماست که جز این ملّتِ دیگر نشناسیم این‌جا گر یکی زین همه اقوام جدا داند خویش به غلط دستخوش دشمن پست است و دَغا
***
هرکه گوید منم از ملّتِ دیلم یا کُرد سخنش را نبود در برِ کس هیچ اثر ژاژخایی نبود در خور اقبالِ کسان خاصه کاین گفته بود ضد تواریخ و سِیَر
***
برتری نیست زِ اقوامِ دگر قومی را همه همپایه و همقدر و عزیزند و شریف همه در مذهب و آئین به حقیقت آزاد لهجه‌هاشان چو زبان‌ها همه شیرین و لطیف

ادیب برومند

https://www.adibboroumand.com/%d9%82%d9%88%d9%85%db%8c%d8%aa%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c/

«وطن»

وطن وطن خجسته‏‌فر سراى دلگشاى من
سراى پرشکوه من دیار دیرپاى من

خجسته زادگاهِ من، سراى زندگانیم
به دامن تو رشد من، سزاى تو ثناى من

تویى که سرخوشم کند بهار جانفزاى تو
تویى که باغ و گلشنت فشانده گل به پاى من

تویى که بهره‏‌ور شدم ز آب و نان به خوان تو
تویى که ملتزم شدى، به دادن غذاى من

تویى که خوش زنند پر، به بالِ پُرتوانِ خود
پرندگانِ عشقِ تو، همیشه در هواى من

تویى که هستى مرا بس افتخار داده‌‏اى
تویى که با سخنورى، فزوده‌یى بهاى من

قلمزنانِ نثرِ تو، نواگرانِ شعرِ تو
به نغمه بوده‌‏اند هر زمان قرین و همنواى من

به درد نامرادیت هماره در تلاطمم
رهایى تو از ستم بود بهین دواى من

وطن، چه‌ها سرایم از مفاخر مکرّمت
که هر یکى‏‌ست در هدف ستوده مقتداى من

وطن، چه‌ها بگویم از مناظر مُفرَّحت
که هر یکش به‌گونه‌اى، فزوده بر صفاى من

به از وطن کجا بود سراى روح‏‌پرورم
که بوى اُنس مى‏‌دهد، دیار جان‌فزاى من

سپاس چون گزارم این کرامتِ خجسته را
که در تو آفریده‌ام، کرم نما خداى من

دلآورانِ نامیت زِ پشتِ باره‌ی قرون
نهاده گوشِ هوشِ خود به دلنشین نواى من

که اى نژاد مهتران دعا کنید روز و شب
برای حفظ این وطن، چو خوشترین دعاى من

وطن بزى درین جهان به افتخار جاودان
اگرنه بهرِ پاسِ تو چه حاصل از بقاى من

«ادیب» را هماره دل، تپد به یادِ میهنش
رهین عهد خود بود ستوده‌فر وفاى من

اديب برومند
@AdibBoroumand
http://www.adibboroumand.com/وطن/

به جان دوست دارم من ایران‌زمین را
نه ایران‌زمین، بل بهشت برین را

به چشم من ایران بهشت است، بارى
تو هم باز کن، دیده نیک‌بین را

سزد گر که رخشان جبینان گیتى
بسایند برخاک پاکش جبین را

نگر خاک مشکینِ مینو طرازش
که رویاند اشجار بارآفرین را

نگر آب شیرین نوشین گُوارَش
که بخشد بقا، خلق ایران زمین را

نگر باد جانبخش و خرّم هوایش
که بگشاید از چهره آژنگ و چین را

زهى گلفشان باغ‌هایش که هر یک
فشانَد به باغ «ارم» آستین را

به «کرمان» سوى «باغ شهزاده» بگذر
به «کاشان» بپیما ره «باغ فین» را

به شهر «سپاهان» برانگیز خاطر
ببین گلشن‌آرایى «ماربین» را

زمین حلقه‌‏وار است و ایران نگین‌سان
براین حلقه بنگر درخشان نگین را
***
به گلزارهاى سمن‌خیز او بین
که رخ برفروزد گل و یاسمین را

کند بوى گل‌هاى نقشینه فامش
بسى شادمان قلب اندوهگین را

فروزنده مهرش دهد روشنایى
به هر گوشه تاریک جاى حزین را

شمال‌اش به دریا دهد فرّ و آذین
جنوب‌اش به دریا هم آن را هم این را

بیابى به هر فصل، بهتر هوایى
چو در گردش آرى دل بِهْ‌گُزین را

به «مرداد» یابى «اَبان» را به شهرى
به شهرى دگر، گاهِ «دى» «فرودین» را

به کاوش برآرند از زیر خاکش
گرانمایه گنجینه‌هاى دفین را

زمین‌خیزِ کاوشگران‌اش به گیتى
بیآراست بس موزه بافَرین را

سزد گر به هر یک هنرهاش گویم
دوصدبار «احسنت» را «آفرین» را

زهى کار صورتگران‌اش که ایران
درین فن ببست از قفا دست «چین» را

زهازه به شیرین زبان شاعران‌اش
که رونق برند از سخن انگبین را

به موسیقى‌اش دل سپردم که سازد
نثارِ دل آهنگِ بس دلنشین را

بپرورد صورتگرانى چو «مانى»
چنان‌چون به رامشگرى «رامتین» را

زبان درى را هوادارم از جان
گران گنجِ نایابِ درّ‌ِ ثمین را

ببالم به فرهنگ دیرینه‌سال‌اش
کز آوا درافکند هر جا طنین را

بنازم به زیبنده خطّ‌ِ خوش وى
که بخشد به کاخ هنر زیب و زین را

به معماری‌اش چشم تحسین گشایم
عمارات رویین و حصن حصین را

سزد ما که فرزند این آب خاکیم
وطن را به جان پاس داریم و دین را

به تحصیل دانش، به ایجاد صنعت
همى‌برگماریم راى رزین را

به برترگزینى و ملّت‌گرایى
به کار اندرآریم عزم متین را

دژى آهنین است ایران و باید
نگهداشتن این دژِ آهنین را

بجوشیم و کوشیم در پیشبردش
به شوخى نگیریم کارى چنین را

«کمانگیر»سان خوب باید شناسیم
بداندیش بنشسته اندر کمین را

به یزدان پناهیم و با شیرْمردى
به کس برنگیریم شیر عرین را

به اوج شرف بایدش برکشیدن
«ادیب» این بهین کشورِ بى‌قرین را

@AdibBoroumand

https://www.adibboroumand.com/به-جان-دوست-دارم-من-ايران-زمين-را/

‍ ‍ بیست و سوم اسفندماه سالروز درگذشت ادیب برومند

در سال ۱۳۷۲ برای آگاهی دادن و تشویق‌ هم‌میهنان خارج از کشور و به منظور حفظ اصالتهای ملی و قومی این قصیده سروده شد:

به یاد ایران باش

ای آن که رفتی از ایران به یاد ایران باش
به یاد کشور دیرینه‌سالِ ساسان باش

گرت جلای وطن از درِ ضرورت بود
ممان هماره به غربت، به‌سان مهمان باش

خجسته‌میهن ما بُنگَه اصالتهاست
اصیل‌وار هوادار اصل و بنیان باش

به هرکجا که نشانی ز برتری یابی
ز بهر بوم و برِ خویش طالب آن باش

بسی مپای به هر باغ و هر چمن گذری
بیا و بلبل خوشگوی این گلستان باش

حریم حرمت ملّیّت و اصالت را
ز دستبرد هوسکامگی نگهبان باش

ز هرکجا هنر و علم و حکمت اندوزی
بیا و معرفت‌آموزِ این دبستان باش

ز مهر هموطنان هیچ‌گه مبُر پیوند
درین زمینه وفادار عهد و پیمان باش

ستوده سنّت و آیین باستانی را
عزیز دار و گراینده از دل و جان باش

ز دیرباز نیاکانْت اهل دین بودند
تو نیز مؤمن و مخلص به دین و ایمان باش

به زادگانِ خود آدابِ میهنی آموز
وگرنه شاهد بیگانگی در اینان باش

بکوش تا به زبان دری سخن گویند
به جان مشوّقشان با دلیل و برهان باش

به سوی میهن خود فکر بازگشتن را
به مغزشان چو نشاندی ز کرده شادان باش

مَهِل که صبغۀ فرهنگ خارجی گیرند
درین مجاهده کوشا به قدر امکان باش

به شعر پارسی و خطّ و نقش و موسیقی
علاقه در دلشان بشکفان و خندان باش

به بی‌هویّتی آخر مده گریبان را
ازین مسیرِ حقارت کشیده‌دامان باش

ز شعر نغز هرکجا گلی رویید
به پای آن گل بویا هزاردستان باش

زبان پارسی از بهر ماست گنجِ مراد
به پاسداریِ آن سرفرازِ دوران باش

وظیفه نیک شناساندن است ایران را
تو شهره‌پورِ وظیفت‌شناسِ ایران باش

به دستگیری هم‌میهنان حاجتمند
به هرکجا که روی پایبند احسان باش

دریغ باد که ایرانی اجنبی گردد
تو بر کنار ازین ننگ محض عنوان باش

تهی شدن ز اصالت «ادیب» عارضه‌ای‌ست
که ساری است، خدا را به فکر درمان باش

ادیب برومند

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

‌‌💠 فرهنگ و هنر

💠 یادی از یک شاعر مبارز

💠 ادیب برومند شاعر و وکیلی بود که از طرفداران نهضت ملی بود و در دوران مبارزه چند بار زندانی شده بود. می‌گفت بهار به او لقب شاعر ملی داده است.

به گزارش ایسنا، هفت سال پیش، ۲۳ اسفند ۱۳۹۵ عبدالعلی ادیب برومند، در ۹۲ سالگی از دنیا رفت. او در بیست و یکم خردادماه ۱۳۰۳ در زادگاهش شهر گز از شهرستان «برخوار» اصفهان به دنیا آمد. پدرش مصطفی قلیخان برومند از جمله خوانین تجددطلب عصر بود که به کار ملک‌داری و کشاورزی اشتغال داشت. او به زبان فرانسه مسلط بود و از حسن خط و مقدمات زبان عربی بهره‌مند بود و مادرش رباب غفاردخت سواد خواندن و نوشتن داشت.

عبدالعلی ادیب برومند در سن شش‌سالگی نزد معلم سرخانه که ملاقنبر نام داشت و مکتب‌دار بود، خواندن و نوشتن را آغاز کرد و پس از دو سال به اصفهان آمد و نخست دو، سه ماه در مدرسه قدسیه درس خواند و سپس در مدرسه فرهنگ به مدیریت روانشاد مجید میراحمدی از پیشگامان آموزش و پرورش اصفهان از کلاس سوم ابتدایی تا سوم متوسطه به تحصیل پرداخت.

او پس از دریافت سیکل به دبیرستان صارمیه اصفهان رفت و موفق به دریافت دیپلم ادبی زیرنظر دبیران صاحب‌نامی چون ادیب بجنوردی، بدرالدین کتابی و ابوالفضل همایی شد. در شهریورماه ۱۳۲۱ به منظور ادامه تحصیل به تهران رفت و در سال ۱۳۲۴ در محضر استادانی چون سیدعلی شایگان، جلال‌الدین همایی، ابراهیم پورداوود، احمد متین دفتری، کریم سنجابی و … از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به اخذ دانشنامه لیسانس در رشته حقوق قضایی نائل شد.

ادیب برومند در سال ۱۳۲۵ تقاضای صدور پروانه کارآموزی وکالت دادگستری کرد و پس از طی دو سال دوره کارآموزی نزد احمد شریعت‌زاده که از سیاسیون و حقوقدانان طراز اول بود به طور مستقل به عنوان وکیل پایه یک دادگستری مشغول کار شد. ادیب برومند در ظرف مدتی…

ماهنامه تجربه، شماره ۲۸، ویژه نوروز

پرند سیمین

بهار، جلوه‌گر آمد به لطف و زيبايى
بيا كه موسم عيش است و حظِ بُرنايى

شكوفه تا به درختان پرندِ سيمين داد
عروس، چهره‌نما شد به رخت ديبايى

بنفشه‌زار به صد عشوه مى‌ربايد دل
كشيده نقشه به هر رنگ، در دلآرايى

بهار، طرف چمن را طراوتى خوش داد
خوش است گر تو دهى نيز دادِ شيدايى

به وقت گل منه از دست، لاله‌گون ساغر
كه دشت پر بُوَد از لاله‌هاى صحرايى

دِرَم‌فشان شده بر سر شكوفه‌ی بادام
چو بر عروس، به هنگام حجله‌آرايى

چه خوب داده به هم دست، سبزه و ريحان
چو بر صحیفه‌ی تذهيب، خطّ طُغرايى

هواى لاله‌رخانم به باغ و صحرا خواند
كه سيرِ سبزه برانگيخت طبعِ سودايى

صفاى جان طلب از رنگ و بوى ياسِ بنفش
مجوى كينه به زير سپهرِ مينايى

در اين بهارِ دل‌انگيز و پرنشاط، اديب 
غزل خوش است بدين دلكشىّ و شيوايى

ادیب برومند

@AdibBoroumand

به‌پاخیز به‌پاخیز ...!
 
 
هنگامی كه احساسات حقّ‌طلبانه ملّت ايران در راه ملی كردن صنعت نفت به هيجان آمده بود اين تركيب‏بند در تأييد نهضت ملی ايران سروده شده است.
 
 
ای ملّت آزاده، به‌پاخیز به‌پاخیز
ای خلق ستمدیده زِجاخیز زِجاخیز
 
ای قوم فرومانده فراخیز فراخیز
زین مهلکهٔ ظلم، رهاخیز رهاخیز
 
این سستی و اهمال، تو را مایهٔ ننگ است
مردانه به پاخیز نه هنگام درنگ است
 
از سلطهٔ بیگانه، بپرداز وطن را
وز زاغ و زغن، ساحَتِ این باغ و چمن را
 
برکن زِ وطن، بیخِ غم و رنج و محن را
آباد کن از سبزه همه دشت و دمن را
 
بر ثروت و سرمایهٔ خود دست بینداز
وندر صفِ مردان قدِ مردانه برافراز
 
تا چند خورد شرکتِ دون مالِ شما را؟
تا چند پسندد به شما، رنج و عنا را؟
 
تا چند کند پیروی نفس و هوا را؟
وز مال شما کسب کند عزّ و علا را؟
 
در حقّ‌طلبی دست به احقاق برآرید
ارثِ پدر از چنگِ لئیمان به‌در آید
 
از غصّه چرا در تب و تابید و خرابید؟
دلخسته چرا محو عتابید و خطابید؟
 
نالان زِ چه در رنج و عذابید و کبابید؟
از بهر چه بی‌بهره زِ نانید و زِ آبید؟
 
فرض است برانداختن این کاخِ ستم را
یکباره نگون ساختن این طوق و علم را
 
آوخ كه ازين شركت جبّار چه ديديم
از دستِ برانگیختگان‌اش چه کشیدیم!
 
از دست بدی‌هاش به تن جامه دریدیم!
وز چنگ ستم‌هاش به بیغوله خزیدیم!
 
باید پس از این قطع نفوذش زِ وطن کرد
در راه وطن جامهٔ ایثار به تن کرد
 
دشمن به شما بس که دغل بود و جفا کرد!
سهم همگان جور و ستم بود و ادا کرد
 
در غارت این خانه چه‌ها برد و چه‌ها کرد!
بس گوهر شهوار زِ ما بود و هبا کرد!
 
باید که در این مرحله برچید بساط‌اش
یکباره برون راند از این کهنه رباط‌اش
 
بیگانه همه ثروت ما را به کجا برد؟
دزدانه همه هستی ما را به جفا برد!
 
تنها نه زر و سیم وطن را به ملا برد
بسیاری از آن جمله نهانی به خفا برد!
 
زین بیش تحمل نتوان کرد جفا را
خیزیم و کنیم از سرِ خود رفعِ بلا را
 
ماییم که اسطورهٔ اعصار و قرونیم
چون بحرِ خروشندهٔ توفنده درونیم
 
در قدمت تاریخ، زِ اغیار فزونیم
بر کاخِ ادب نیز گرانپایه ستونیم
 
یک چند گر از غفلت ما خصم، جَری شد
هشدار که دوران مذلّت سپری شد
 
ماییم که در عرصهٔ ناورد چو شیریم
پیرانه رشیدیم و جوانانه دلیریم
 
برّنده چو شمشیر و شکافنده چو تیریم
از نایِ بداندیش برآرنده نفیریم
 
گیتی همه از نهضتِ ما پر زِ خروش است
خون در رگِ ما از پیِ ایثار به جوش است
 
ادیب برومند

"نوروز باستان"

نوروزِ باستانیِ ایران فرا رسید
ابرِ بهار پرچمِ ایثار برکشید

بارید گه به تندی و گاهی به اعتدال
بر کوه و دشت، چون که خور آمد بیآرمید

صحرا و باغ پوششِ رنگین به بر نمود
تا فرّ ِ فرودین سپسِ دی به بر رسيد

سرسبزی از در آمد و آویخت بر درخت
زیبنده حلّه‌ای که زِ نوروزمَهْ خرید

بادِ بهاری از سوی «خوارزم» شد وزان
وز بویِ مهر، خطّه‌ی «ری» را بیآکَنید

جشنی گرفت گلبن و رقصی نمود بید
آنگه که از شکوفه، دلِ باغ بشکُفید

ابر بهار بر سرِ کهسار خیمه زد
وز خرگهش به کوه گهرها پراکَنید

آذینه‌بند کرد «بخارا» زِ چارسوی
تا بانگ پا، زِ قاصد نوروز بشنوید

زرّین زِ یاسِ زرد نگر ساحتِ چَمَن
کاندر کنارِ سنبُلِ نوخیز، بردمید

از «بامیان» و «بلخ» به شاباشِ فرودین
گوش بهار نغمه‌ی شور و نوا شنید

سَنج از «هرات» بانگ برآورد و بوق و کوس
کآمد عروس گلرخِ نوروز، برجهید

زیبا تَذَرْو بر سرِ بادام بُن نشست
وز بانگِ دلنواز به دل شادی آفرید

اکنون گلِ همیشه بهار است خنده‌روی
کاین نام را کدام گل‌آرا به من نهید؟

بانگ چکاوک از زبرِ سرو مژده داد
کآمد به دست، باغِ «سمرقند» را کلید

سارنگ چون زِ باره‌ی «دربند» پرگشود
یک سر به سوی گلشنِ «شیراز» پَرکشید

آهو به نغز گونه خُرامی به مرغزار
با بچگان چو میش به امن و امان چرید

از «ایروان» و «گنجه» بر آمد نوای عیش
تا شد زِ دور، موکبِ نوروزمَهْ پدید

ایرانیانِ کُرد به «ترکیه» و «عراق»
سرگرمِ جشن و جمله خوش از دید و بازدید

از «تیسفون» زِ درگهِ «نوشیروان» به گوش
آمد نوای «باربَدی» زآن چه می سَزید

رختِ نشاط بر تنِ «تاجیک» جلوه کرد
چون باغ و راغ، فرشِ سَمَن‌خیز گسترید

شد شاد باغبانِ «قراباغ» چون که دید
خوش رُسته‌اند سوسن و سوری و شنبلید

نوروز چون صلای طَرَب داد، از سُرور
در «شیروان» زِ نغمه دلِ مرد و زن تپید

جوقی زِ مرغکان مهاجر زِ «اورگنج»
از عشق «زنده‌رود» سوی «اصفهان» پرید

«کارون» از آب‌های «میانرود» مژده یافت
کز شوقِ عید اشک زِ رُخسارِ ما سُرید

دلشاد گشت مادرِ میهن از آن پیام
کامد زِ سوی مردمِ «بحرین» با نُوید

نوروز، جشنِ ملّی ایران زِ دیرباز
اقوام را به دامنِ تحبیب پرورید

شادا و خرّما دلِ این ملّتِ هژیر
کاین جشنِ ویژه را به بهین روز برگزید

باید به زر نوشت چنین نغز چامه را
کز خامه‌ی «ادیب» بر اوراقِ زر چکید
https://www.instagram.com/p/BR8a-12gp6Z/

مبارکبادِ نوروز

خوشا عید و خوشا نوروزِ پیروز
خوشا فصلِ بهار و دلنشین روز

خوشا سیرِ گُلانِ رامش‌اندوز
خوشا آوای مرغانِ دل‌افروز

خوشا رود و سرودِ شادی افزای
خوشا دیدارِ خوبانِ نکو رای
***
بهارآمد که گاهِ شادمانی‌ست
جهان را حالت و شورِ جوانی‌ست

زمانِ خوشدلی را مژدگانی‌ست
سرآغازِ نشاط و کامرانی‌ست

خوشا آمد شد و دیدارِ یاران
به هم تبریگ گفتن غمگساران
***
خوشا چیدن به آیینِ نیاکان
بساط هفت سین با یادِ پاکان

به یادِ عاشقان و سینه‌چاکان
به شوقِ پرسشی از دردناکان

فقیران را به دلجویی نشستن
غبار از چهره‌ی ایتام شستن
***
بهار آمد که با دل گرمجوش است
عروس باغ و بستان سبزپوش است

سحاب از بهرِ باران سختکوش است
چمن زآوای مرغان پرخروش است

بهار از عطرِ گل‌ها مستی‌آور
زمین از بوی باران شامه‌پرور
***
در این موسم که دل‌ها بی‌قرار است
زِ اندوه و ملالت برکنار است

طبیعت مست و خندان لاله‌زار است
چمن از گل پر از نقش و نگار است

سزد گر لحظه‌ها را پاس داریم
سپاس ایزدِ یکتا گزاریم

ادیب برومند
مجموعه اشعار، نگاه، ج۲، ص۱۵۶۰

حافظه‌ی تاریخ

روزها رفت و زِ اندوه دلى شاد نماند
شادى و عيش درين مظلمت‌آباد نماند

كرد بيداد، ستمكارىِ حكّامِ دغل
شورِ شيدايى و عشرت به دلى شاد نماند

عیش‌ها کرد هرآن‌کو رهِ خسرو پیمود 
جز عقوبت زِ هوادارى فرهاد نماند

دل خراب از غمِ عشقى نشد اما به عوض
بهرِ كشور زِ خرابى پى و بنياد نماند

شرحِ بس حادثه در حافظه‌ی تاريخ است
ليک ازين‌گونه كه ديديم وِرا ياد نماند

داد و فرياد فزون رفت بر افلاک ولى
در بر و بومِ وطن هيچ اثر از داد نماند

جاى ديوان شده ديوانِ عدالت امروز
آدمى‌زاده در اين مركزِ بيداد نماند

رنج‌ها برد اديب از پىِ آلامِ وطن 
لیک در دستش از اين جمله به جز باد نماند

ادیب برومند
دردآشنا، شرکت سهامی انتشار، تهران ۱۳۹۴، ص۲۴۱

سعدی شیرین‌سخن - سرودهٔ شادروان استاد ادیب برومند

سخن به نزد گرانقدر مردم هشیار
عطیه‌ای است شکوهنده و گران‌مقدار

به پیشگاه خردمند‌ مرد دریادل
سخن عزیزتر آمد ز گوهر شهوار

سخن عطیهٔ والای عالم بالاست
که گشت بهرهٔ انسان ز درگه دادار

سخن بمانَد و گنجینهٔ کمال از مرد
نه مخزن گهر و گنجِ درهم و دینار

به بحر فکر، سخنور چو غوطه‌ور گردد
بسا لآلی رخشان که آورَد به کنار

نمیرد آن که ز کلکش به جای ماند اثر
که جاودانه همی زنده داردش آثار

به ویژه سعدی شیرازی، آن که در نُه چرخ
نتافت اختر سعدی چنو به هیچ دیار

بلندپایه سخن‌آفرین گردون‌فر
که گشت گفتهٔ او ورد ثابت و سیار

همان خجسته‌سیر شاعر فضیلت‌کیش
که پیکر هنر از شعر او گرفت شعار

همان که با سخن خوش به رهگذار حیات
ز لوح خاطر غمدیدگان سترد غبار

سپهرمرتبه گوینده‌ای که نیک افتاد
طنین شهرت او زیر گنبد دوّار

به شعر علم، برافراشت رأیت تسخیر
به راه فضل، برانگیخت مرکب رهوار

ز لطف طبع، بیاراست باغ فضل از گل
ز حسن خُلق، بپیراست شاخ علم از خار

ز شعر نغز، به جان داد قوت راحت‌بخش
به فکر بکر ز دل برد اندُه و تیمار

به باغ طبع چه پرورده؟ گونه‌گون ریحان
ز شاخ فکر چه آورده؟ رنگ‌رنگ اثمار

بیان او چه بیانی؟ لطیف و شهدآمیز
کلام او چه کلامی؟ بدیع و شکّربار

بیان او همه خاطرنواز و شورانگیز
کلام او همه راحت‌فزای و بهجت‌بار

بیان اوست گهربارتر ز ابر مطیر[۱]
کلام اوست دل‌انگیزتر ز باد بهار

لطافت سخنش فی‌‌المثل چو دیبه روم
شمامهٔ قلمش بی‌گمان چو مشک تتار

ز نظم اوست نظام بلاغت تقریر
ز شعر اوست شعار فصاحت گفتار

بوَد کنوز بلاغت به نظم او مکنون
شود رموز فصاحت ز نثر او اظهار

به کلک و طبع، همو داد مایه‌ای افزون
ز نظم و نثر، همو ریخت پایه‌ای ستوار

کند ستایش رفتار نیک و خیراندوز
کند نکوهش کردار زشت و ناهنجار

به طبع توسن گردنکشان دهر آموخت
ز تازیانهٔ گفتار، شیوهٔ رفتار

فروزش سخنش چون به تیه[۲] ظلمت، نور
گزارش قلمش چون به جشن بهمن، نار

قصایدش همگی گرمتر ز بوسهٔ عشق
لطایفش به مثَل نرمتر ز گونهٔ یار

سرود بس غزل نغز و قطعهٔ پرشور
به حکم ذوق سلیم و قریحهٔ سرشار

لطافت غزلش فی‌المثل چو چشم غزال
ظرافت مثلش بی‌بدل چو چهرنگار

چه گویمت ز گلستان او که هر ورقش
بود ز لطف و صفا، رشک صفحهٔ گلزار

خزان دهر نیاید به بوستانش راه
که پایدار بوَد چون گل همیشه‌بهار

به «طیباتش» اگر روی آوری، بینی
که مشکبوی تر آمد ز طبلهٔ عطار

«نصایحش» همه قلب عوام را اکسیر
«بدایعش» همه نقد خواص را معیار

به هفت قرن که رفت از زمان او امروز
کند زمانه به پایندگیش نیک اقرار

بسا بروج مُشیّد، به ماه بر شده بود
که جمله محو شد اندر تحول ادوار

بسا ولایت آباد و کشور معمور
که شد خراب و تهی گشت ز آدمی ناچار

بسا منابع ثروت که روزگارش زود
به خاک تیره مبدل نمود زرِّ عیار

بیامدند و برفتند و هیچ ننهادند
بسا توانگر و شاه و اتابک و سردار

چو کرم پیله تنیدند تار عُلقه به دهر
ولیک کرم لحد خورد پودشان با تار

ز سنگ خاره برافراشتند طُرفه قصور
ولیک خوار بخفتند زیر سنگ مزار

نه نام ماند از آنان، نه یادگار جمیل
نه جام ماند از آنان، نه چهرهٔ گلنار

ز زرّ سرخ نجستند غیر خفت و ننگ
به خاک تیره نبردند غیر نکبت و عار

ولی ز گفته سعدی بسا گهر باقی است
گرانبها و گرانمایه و گران‌مقدار

به هر که بنگری از خاص و عام و پیر و جوان
ز شعر دلکش اویند جمله برخوردار

بسا کسا که به محنت‌سرای دهر، زدود
به صیقل سخنانش ز لوح دل، زنگار

بسا کسا که در آیینهٔ کلامش دید
جمال عشق و عفاف و شمایل دلدار

حلاوت سخنش بیشتر شود معلوم
هر آنچه گفتهٔ او بیشتر شود تکرار

خوشا به خطّهٔ فرخنده‌اختر شیراز
خجسته منشأ آثار و مطلع انوار

از آن سبب که در او یافت پرورش سعدی
سزد که فخر کند بر ممالک و امصار[۳]

کنون ز کلک سخندان حقگزار «ادیب»
بر آستانه سعدی شد این چکامه نثار


پی‌نوشت‌ها:

۱. مطیر: باران‌زا ۲.تیه: بیابان ۳. امصار (جمع مصر): شهرها

گفتنی است که استاد برومند این شعر را در ۲۷ سالگی (سال ۱۳۳۰) به هنگام تجدید بنای آرامگاه سعدی سروده‌اند.
@adibboroumand

«پیام خلیج فارس به دریای خزر»

خليج فارس منم، طرفه بحر پهناور
پيام من به تو اى بی‌كرانه بحر خزر

پيام من به تو اى جانفزاى روح‌انگيز
پيام من به تو اى دلنواز جان‌پرور

پيام من به تو اى اهل راز را منظور
پيام من به تو اى فرّ و ناز را منظر

درود بر تو و آن موج‌هاى زرّينت
كه هست جلوه‌نما چون درخشش گوهر

درود بر تو و آن رنگ‌هاى دلجويت
كه هر دم است نمايان به گونه‌اى ديگر

تويى گشاده‌دل اكنون چو پهنه آفاق
تويى ستوده‌فر اينک چو چشمه‌ی كوثر

صفاى روح تو دلجو چو خنده‌ی گلزار
خروش موجِ تو غرّان چو نعره‌ی تندر

توام برادرى از مادرى همايون‌پى
منت برادرم از دوده‌اى كيانی‌فر

سرم نهاده به دامان پاک ايران است
كف تو نيز گريبان‌گشاى اين مادر

من و توييم به هنجار برترى همدوش
كه خوش به خدمت او تنگ بسته‌ايم كمر

من از جنوب نوابخش جسم ایرانم
تو از شمال فرح‌زاى روح اين كشور

تو از شمال ز سامان او بيابى مهر
من از جنوب به دامان او بسايم سر

تويى به راحت جان اين عزيز را خادم
منم به خدمت تن اين بزرگ را چاكر

تويى به نقد نشاط و فرح ورا گنجور
منم به صرف «طلاى سيه» ورا رهبر

بود ز نام تو پيدا، كز آنِ ايرانى
كه بحر قزوين بارى تو راست نام دگر

به‌هوش باش كه همچون منت بود به كمين
ز كيد و قهر كماندار دهر، خوف و خطر

چه نقشه‌ها كه كند طرح، پشتِ پرده‌ی كين
ز روى حيله به صد رنگ دستِ دستانگر

به‌ياد دار كه بگذشت بر تو همچون من
بسى حوادث خونينِ مانده در دفتر

چه سيل‌ها كه روان شد تو را ز خون به كنار
ز زخم نيزه‌ی اغيار و آبگون خنجر
***
ز سرگذشت من اى دوست گر نه‌اى آگاه
كنم گزاره تو را شرح قصّه سرتاسر

زِ ديرباز مرا در كنار ايران بود
فراغتى و حياتى رها ز فتنه و شر

هماره بوده‌ام از عهد كوروش و دارا
مقرّ كشتى ايران و موضع لنگر

هماره عرصه‌ی جولان پارس‌ها بودم
به رهگذار سفاين به گاه سير و سفر

چه سال‌ها سپرى شد به گونه‌اى بشكوه
كه بود هر شب و روزم نشاط افزون‌تر

بسا كه از ره عمران بر آسمان‌ها سود
به هر كرانه‌ام از ناز، باره‌ی بندر

وليک از پس اقبالِ غربيان زى شرق
كه باز شد ره ادبار خطه‌ی خاور

شدم اسير، به صدگونه ابتلاى تعب
شدم دچار، به صدپاره احتمال ضرر

گهى هلند، برآهيخت بر سرم شمشير
گه انگليس، برانگيخت بر درم لشكر

مرا رسيد هم از پرتغاليان آسيب
كه بود در سرشان فكر سيم و غارت زر

نبود امن و امانم ز دزد دريايى
برفت بانگ و فغانم به گنبد اخضر

ولى به همّت ايران و پايدارى خويش
رهايى از كف بيگانه يافتم ايدر

دريغ، كز پس يك نيمه قرن از آن ايّام
هزار گونه ستم رفت بر سرم يكسر

چو بر جزاير من چيره گشت استعمار
ز بعد قدرت ايران به روزگار قجر،

ربود از كفم آهن‌رباى خدعه، نقود
فشاند بر سرم آتشفشان فتنه، شرر

هر آنچه معدن «زرّ سياه» بود مرا
ربود اجنبى روسياهِ غارتگر

وليک از پس چندى به لطف بارخداى
گشود نهضت ايرانيان قلاع ظفر

درود باد بر آن پور نامدار كه كرد، برون
ز قبضه‌ی اغيار مرده‏‌ريگِ پدر
***
گرفت دامنم آتش به واپسين ايّام
چو برفروخت عراق از پى نبرد آذر

چه گويم اين كه شدم صحنه‌ی نبردى شوم
كه جز هلاک و تباهى نداد هيچ ثمر

نعوذ باللّه‏ از آن فاجعات خرمشهر
كه شد پديد ز جِيش عراقى از بربر

ز بس كه شاهد كشتار بودم از هر سو،
ز بس كه ناظر پيكار بودم از هر در،

ز بس كه در بر من لخته‌لخته شد كشتى
ز بس كه در بر من قطعه‌قطعه شد پيكر

نماند تاب و توانم چو پيكر مجروح
نماند شور و نشاطم چو خاطر مضطر

هم از پیامدِ آشوب، دست آمريكا
برآمد از سر كين زآستين جنگ به‌در

گسيل داشت گران ناوهاى كوه اندام
به سوى من كه ز ايرانيان بكوبد سر

نيافت گرچه مجالى به اقتضاى زمان
كه بود حافظ ايران‏ زمين مهين‏ داور

وليک بر سر سيصد مسافر آتش راند
در آسمان و به زير آوريدشان ز زبر

فغان و آه از اين ماجراى زَهره‌گداز
که با دريغ ز خلق جهان گداخت جگر

دريغ و درد از اين ارتكاب دهشت‌خيز
كه مهر و ماه بگرييد از آن چو يافت خبر

خداى بركند از بن، اساس اين بيداد
كه دستمايه‌ی شرّ است و پاىْ‌لغزِ بشر

خداى بشكند اين طاق نُه رواق سپهر
به فرق فرقه آزارمند بدگوهر

در اين جهان منم القصّه يافته پيوند
به مرز ايران وينم هماره مدّ نظر

به كام دوست منم جاودانه گوهرخيز
به نام پارس منم در زمانه نام‌آور

ادیب برومند
تهران ـ شهريورماه ۱۳۶۸
@AdibBoroumand
http://www.adibboroumand.com/%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%AC-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3/