سطح‌بندی اینترنت؛ آزموده را آزمودن؟
🖋️نسیم سلطان‌بیگی
🔹وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یک گفت‌وگوی تلوزیونی در ششم تیرماه از سطح‌بندی اینترنت برای مشاغل و سنین مختلف خبر داده و اعلام کرده بر اساس همین طرح، قرار است دسترسی به برخی پلتفرم‌های فیلتر شده برای برخی مشاغل خاص امکان‌پذیر شود. موضوع اینترنت طبقاتی و دسترسی به برخی پلتفرم‌های فیلترشده برای اقشار مختلف، پیش از این تحت عنوان VPN قانونی مطرح شده بود. در ادامه به بررسی ابعاد متفاوت اجرایی شدن این طرح و بررسی نمونه‌های مشابه در دیگر کشورها پرداختیم.
🔸بهمن ماه سال گذشته، رئیس مرکز ملی فضای مجازی درباره طرح VPN قانونی اعلام کرده بود که این طرح از ابتدای سال ۱۴۰۱ پیگیری خواهد شد. پیش‌تر نیز، معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور اعلام کرده بود تصویب ضوابط قانونی این طرح در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خاتمه یافته و منتظرند وزارت ارتباطات طرح فنی اجرای آن را به کارگروه ارائه دهد. براساس این طرح رسته‌های شغلی خاص، تشکیلات قضایی و امنیتی، دانشجویان، اساتید، پزشکان و خبرنگاران از جمله افرادیند که VPN قانونی دریافت می‌کنند و به نوعی مشمول اینترنت طبقاتی خواهند شد.
🔹اجرا شدن طرح‌هایی که در نهایت منجر تمایز سطح دسترسی اقشار مختلف جامعه به اینترنت در لایه زیرساخت می‌شود، یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز شکاف دیجیتالی است. ایجاد محدودیت برای دسترسی کودکان به اینترنت که از سوی وزیر ارتباطات به عنوان عامل اجرایی شدن چنین طرح‌هایی در کشور عنوان می‌شود مساله‌ای است که در سطح جهانی راهکارهای بسیار متفاوت‌تری برای آن اندیشیده و اجرا شده است. استرالیا با ایجاد پایگاه دولتی ایمنی الکترونیکی در این زمینه در دنیا پیشگام است. انگلستان و اتحادیه اروپا نیز با تصویب لایحه ایمنی آنلاین و قانون خدمات و بازارهای دیجیتال از کودکان محافظت می‌کنند. قانون حفاظت از حریم خصوصی کودکان در آمریکا زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون به تصویب رسید، فرانسه نیز به تازگی پروتکلی را برای محافظت از کودکان در برابر قرارگرفتن در معرض محتوای مستهجن تصویب کرده است. تمام دولت‌های یاد شده در عرصه سیاست‌گذاری ورود کردند و با تصویب قوانین و مجازات‌های مالی و حتی زندان برای مدیران پلتفرم‌های متخلف از حریم خصوصی کودکان کشور خود حفاظت می‌کنند.
🔸در کنار سیاست‌گذاری برای حفاظت از کودکان در بخش دولتی، استفاده از ابزارهای کنترل والدینی که مبتنی بر پلتفرم است و از سوی بخش خصوصی به والدین ارائه می‌شود راهکاری برای ایجاد محدودیت در استفاده از اینترنت برای کودکان است که در سطح جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور مثال پلتفرم Pixalate در آمریکا یک پلتفرم متعلق به بخش خصوصی است که برای حفاظت از حریم خصوصی کودکان به تازگی در دسترس عموم قرار گرفته است. این پلتفرم با استفاده از فناوری هوش مصنوعی به طور خودکار تمام اپلکیشن‌های موجود در اپل استور و گوگل پلی را سنجش و رصد می‌کند تا آنها مطابق با قانون حفاظت از حریم خصوصی کودکان در آمریکا باشند. این پلتفرم با به کارگیری یک هیات امن و قابل اعتماد از مربیان و مشاوران کودک به طور مدام برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها را ارزیابی می‌کنند تا آنها همواره مطابق با استانداردها و سیاست‌های اعلام شده از سوی دولت حرکت کنند.
🔹از سوی دیگر ایجاد دسترسی به بخشی از محتواهای اینترنتی برای مشاغلی خاص، نیازمند رسیدن به یک اجماع حاکمیتی درباره دستبه‌بندی‌های شغلی مجاز و رصد مداوم افراد شاغل در این دسته‌هاست. فرآیندی که امکان عملیاتی شدن آن ساده نیست و می‌تواند سرآغاز چالش جدیدی پیش روی بخش‌های مختلف حاکمیت باشد. زیرا می‌تواند منجر به بروز سیاست‌گذاری پیشنی در حوزه فضای مجازی شود که به دلیل ماهیت در حال حرکت و تغییر فضای مجازی کاربردی نیست. به نظر می‌رسد توجه به همین مساله یکی از دلایلی است که سیاستگذاران دیگر کشورها را به سمت استفاده از فناوری‌های تنظیمی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا سوق داده است.
🔸ترکیه نمونه مشابه نوعی از سیاست‌گذاری است که امروز سیاستگذاران کشور ما قصد اجرای آن را دارند. در سال ۲۰۱۱ ترکیه برنامه‌ای را تحت عنوان «استفاده ایمن از اینترنت» آغاز کرد که تمام کاربران را موظف می‌کرد تا سیستم فیلترینگی روی کامپیوترهایشان نصب کرده و از چهار دسته کودک، خانواده، داخلی و استاندارد یکی را انتخاب کنند. این برنامه آغاز فیلترینگ در ترکیه به شکل نظام‌مند بود. برنامه‌ای که سه بار اصلاح شده و در نهایت شکست خورد. بررسی تجارت ایمن‌سازی اینترنت برای کاربران در کشورهای مختلف نشان می‌دهد در جهانی واحد، آزمودن راهی آزموده شده نتیجه چندان متفاوتی در پی نخواهد داشت.
#فاوانوشت #آزمایشگاه_داده_و_حکمرانی #اینترنت_طبقاتی
🖋️نسیم سلطان‌بیگی
🔹وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یک گفت‌وگوی تلوزیونی در ششم تیرماه از سطح‌بندی اینترنت برای مشاغل و سنین مختلف خبر داده و اعلام کرده بر اساس همین طرح، قرار است دسترسی به برخی پلتفرم‌های فیلتر شده برای برخی مشاغل خاص امکان‌پذیر شود. موضوع اینترنت طبقاتی و دسترسی به برخی پلتفرم‌های فیلترشده برای اقشار مختلف، پیش از این تحت عنوان VPN قانونی مطرح شده بود. در ادامه به بررسی ابعاد متفاوت اجرایی شدن این طرح و بررسی نمونه‌های مشابه در دیگر کشورها پرداختیم.
🔸بهمن ماه سال گذشته، رئیس مرکز ملی فضای مجازی درباره طرح VPN قانونی اعلام کرده بود که این طرح از ابتدای سال ۱۴۰۱ پیگیری خواهد شد. پیش‌تر نیز، معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور اعلام کرده بود تصویب ضوابط قانونی این طرح در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خاتمه یافته و منتظرند وزارت ارتباطات طرح فنی اجرای آن را به کارگروه ارائه دهد. براساس این طرح رسته‌های شغلی خاص، تشکیلات قضایی و امنیتی، دانشجویان، اساتید، پزشکان و خبرنگاران از جمله افرادیند که VPN قانونی دریافت می‌کنند و به نوعی مشمول اینترنت طبقاتی خواهند شد.
🔹اجرا شدن طرح‌هایی که در نهایت منجر تمایز سطح دسترسی اقشار مختلف جامعه به اینترنت در لایه زیرساخت می‌شود، یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز شکاف دیجیتالی است. ایجاد محدودیت برای دسترسی کودکان به اینترنت که از سوی وزیر ارتباطات به عنوان عامل اجرایی شدن چنین طرح‌هایی در کشور عنوان می‌شود مساله‌ای است که در سطح جهانی راهکارهای بسیار متفاوت‌تری برای آن اندیشیده و اجرا شده است. استرالیا با ایجاد پایگاه دولتی ایمنی الکترونیکی در این زمینه در دنیا پیشگام است. انگلستان و اتحادیه اروپا نیز با تصویب لایحه ایمنی آنلاین و قانون خدمات و بازارهای دیجیتال از کودکان محافظت می‌کنند. قانون حفاظت از حریم خصوصی کودکان در آمریکا زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون به تصویب رسید، فرانسه نیز به تازگی پروتکلی را برای محافظت از کودکان در برابر قرارگرفتن در معرض محتوای مستهجن تصویب کرده است. تمام دولت‌های یاد شده در عرصه سیاست‌گذاری ورود کردند و با تصویب قوانین و مجازات‌های مالی و حتی زندان برای مدیران پلتفرم‌های متخلف از حریم خصوصی کودکان کشور خود حفاظت می‌کنند.
🔸در کنار سیاست‌گذاری برای حفاظت از کودکان در بخش دولتی، استفاده از ابزارهای کنترل والدینی که مبتنی بر پلتفرم است و از سوی بخش خصوصی به والدین ارائه می‌شود راهکاری برای ایجاد محدودیت در استفاده از اینترنت برای کودکان است که در سطح جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور مثال پلتفرم Pixalate در آمریکا یک پلتفرم متعلق به بخش خصوصی است که برای حفاظت از حریم خصوصی کودکان به تازگی در دسترس عموم قرار گرفته است. این پلتفرم با استفاده از فناوری هوش مصنوعی به طور خودکار تمام اپلکیشن‌های موجود در اپل استور و گوگل پلی را سنجش و رصد می‌کند تا آنها مطابق با قانون حفاظت از حریم خصوصی کودکان در آمریکا باشند. این پلتفرم با به کارگیری یک هیات امن و قابل اعتماد از مربیان و مشاوران کودک به طور مدام برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها را ارزیابی می‌کنند تا آنها همواره مطابق با استانداردها و سیاست‌های اعلام شده از سوی دولت حرکت کنند.
🔹از سوی دیگر ایجاد دسترسی به بخشی از محتواهای اینترنتی برای مشاغلی خاص، نیازمند رسیدن به یک اجماع حاکمیتی درباره دستبه‌بندی‌های شغلی مجاز و رصد مداوم افراد شاغل در این دسته‌هاست. فرآیندی که امکان عملیاتی شدن آن ساده نیست و می‌تواند سرآغاز چالش جدیدی پیش روی بخش‌های مختلف حاکمیت باشد. زیرا می‌تواند منجر به بروز سیاست‌گذاری پیشنی در حوزه فضای مجازی شود که به دلیل ماهیت در حال حرکت و تغییر فضای مجازی کاربردی نیست. به نظر می‌رسد توجه به همین مساله یکی از دلایلی است که سیاستگذاران دیگر کشورها را به سمت استفاده از فناوری‌های تنظیمی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا سوق داده است.
🔸ترکیه نمونه مشابه نوعی از سیاست‌گذاری است که امروز سیاستگذاران کشور ما قصد اجرای آن را دارند. در سال ۲۰۱۱ ترکیه برنامه‌ای را تحت عنوان «استفاده ایمن از اینترنت» آغاز کرد که تمام کاربران را موظف می‌کرد تا سیستم فیلترینگی روی کامپیوترهایشان نصب کرده و از چهار دسته کودک، خانواده، داخلی و استاندارد یکی را انتخاب کنند. این برنامه آغاز فیلترینگ در ترکیه به شکل نظام‌مند بود. برنامه‌ای که سه بار اصلاح شده و در نهایت شکست خورد. بررسی تجارت ایمن‌سازی اینترنت برای کاربران در کشورهای مختلف نشان می‌دهد در جهانی واحد، آزمودن راهی آزموده شده نتیجه چندان متفاوتی در پی نخواهد داشت.
#فاوانوشت #آزمایشگاه_داده_و_حکمرانی #اینترنت_طبقاتی
