مبانی شعر (۶)

قالب‌های شعر کلاسیک: قطعه

ویژگی اساسی قطعه این است: در کل شعر، همه مصراع‌های زوج هم‌قافیه‌اند.

داد معشوقه به عاشقْ پیغام
که کُنَد مادر تو با من جنگ
هر کجا بیندَم، از دور، کُنَد
چهره پُر چین و جَبین پر آژَنگ
ایرج میرزا

«جنگ» و «آژنگ» قافیه‌های مصراع دوم و چهارم است. این قطعه بیش از پانزده بیت دارد. در ادامه شعر، در مصراع‌های زوج، قافیه‌ها از این قرار است: خَدَنگ، شَرَنگ، رنگ، درنگ، تنگ و... .

همان طور که ملاحظه می‌کنید در کل شعر، همه مصراع‌های زوج هم‌قافیه‌اند.

تفاوت قالب قطعه با غزل، در قافیه مصراع اول است. در غزل، مصراع اول نیز با مصراع‌های زوج هم‌قافیه است. بر همین اساس، می‌توان گفت: قطعه برادر ناتنی غزلْ است.

تفاوت دیگر این است که قطعه، حداقل دو بیت دارد؛ اما غزل معمولا حداقل پنج بیت باید داشته باشد.

در طول تاریخ ادبیات، شاعران از این قالب، بیشتر برای بیان حکایت‌های اخلاقی، مناظره، پند و اندرز و نامه‌نگاری استفاده می‌کردند.

قالب قطعه، در مقایسه با دیگر قالب‌ها، مخصوصا غزل، قالب حاشیه‌ای و فرعی به حساب می‌آید. کمتر شاعری را می‌توان یافت که به سرودن قطعه مشهور باشد. پروین اعتصامی یکی از این شاعران است.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مبانی شعر (۷)

قالب‌های شعر کلاسیک: رباعی

سه ویژگی اساسی رباعی این است: 1. چهار مصراع دارد. 2. وزن مخصوص دارد. 3. مصراع‌های‌ اول، دوم و چهارم حتما هم‌قافیه‌اند.

در کل، هر مصراع رباعی، هم‌وزن عبارت «لا حَول و لا قُوّه الّا بالله» است. البته در بعضی از موارد، به کمک برخی شگردها، می‌توان وزن رباعی را اندکی تغییر داد.

حالا که ورق‌ها همگی رو شده‌اند
سَرخورده از این همه تکاپو شده‌اند
گیریم کسی کلید را پیدا کرد
درهای جهان قفل از آن سو شده‌اند
جلیل صفربیگی

همان طور که ملاحظه می‌کنید این شعر، چهار مصراع دارد، و مصراع اول، دوم و چهارم آن هم‌قافیه‌اند. وزن آن نیز با عبارت «لا حَول و لا قُوّه الّا بالله» منطبق است.

استفاده از قافیه در مصراع سوم رباعی اختیاری است. مثلا در این رباعی، مصراع سوم نیز قافیه دارد:

در فصل بهار اگر بُتی حورسِرِشت
یک ساغر مِیْ دهد مرا بر لب کِشت
هر چند به نزد عامه این باشد زشت
سگ بِهْ ز من است اگر بَرَم نام بهشت
خیام

در کل، رباعی قالب حاشیه‌ای و فرعی به حساب می‌آید؛ طوری که بسیاری از شاعران، در فهرست بلند بالای اشعارشان، علاوه بر ده‌ها قصیده و غزل، چند رباعی هم سروده‌اند.

در ادبیات فارسی، کمتر شاعری را می‌توان یافت که مثل خیام، صرفا به سرودن رباعی مشهور باشد. از رباعی‌سرایان برجسته معاصر، ایرج زبردست و جلیل صفربیگی را می‌توان نام برد.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مبانی شعر (۸)

قالب‌های شعر کلاسیک: دوبیتی.

دوبیتی سه ویژگی اساسی دارد: ۱. چهار مصراع دارد. ۲. وزن مخصوص دارد. ۳. مصراع‌های‌ اول، دوم و چهارم حتما هم‌قافیه‌اند.

دوبیتی هم‌وزن عبارت «مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلْ» است. برای مثال، منظومه «خسرو و شیرین» از نظامی در همین وزن است.

اگر دستم رسد بر چرخ گردون
از او پرسم که: این چون است و آن چون؟
یکی را می‌دهی صد ناز و نعمت
یکی را نان جُو آلوده در خون
باباطاهر

همان طور که ملاحظه می‌کنید این شعر، چهار مصراع دارد، و مصراع اول، دوم و چهارم آن هم‌قافیه‌اند. وزن آن نیز با عبارت «مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلْ» منطبق است.

استفاده از قافیه در مصراع سوم دوبیتی اختیاری است. مثلا در این دوبیتی، مصراع سوم نیز قافیه دارد:

ز دست دیده و دل هر دو فریاد
که هر چه دیده بیند دل کند یاد
بسازم خنجری نیشش ز پولاد
زنم بر دیده تا دل گردد آزاد
باباطاهر

در کل، دوبیتی نیز مثل رباعی، قالب حاشیه‌ای و فرعی به حساب می‌آید؛ طوری که بسیاری از شاعران، در فهرست بلند بالای اشعارشان، علاوه بر ده‌ها قصیده و غزل، چند دوبیتی هم سروده‌اند.

در ادبیات فارسی، کمتر شاعری را می‌توان یافت که مثل باباطاهر، صرفا به سرودن دوبیتی مشهور باشد.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مبانی شعر (۹)

قالب‌های شعر کلاسیک: چارپاره.

چارپاره دو ویژگی اساسی دارد: ۱. زنجیره‌ای از بندها (بند=دو بیت‌‌) است. ۲. در هر بند، مصراع‌های‌ دوم و چهارم، حتما هم‌قافیه‌اند.

من سکوتِ خویش را گم کرده‌ام
لاجَرَم در این هیاهو گم شدم
من که خود افسانه می‌پرداختم
عاقبت افسانه‌ی مردم شدم

ای سکوت! ای مادر فریادها!
ساز جانم از تو پرآوازه بود
تا در آغوش تو راهی داشتم
چون شراب کهنه، شعرم تازه بود

گم شدم در این هیاهو، گم شدم
تو کجایی تا بگیری داد من؟
گر سکوت خویش را می‌داشتم
زندگی پر بود از فریاد من
فریدون مشیری

همان طور که ملاحظه می‌کنید این چارپاره، چهار بند دارد، و در هر بند، مصراع دوم و چهارم هم‌قافیه‌اند.

استفاده از قافیه در مصراع اول بند اختیاری است. مثلا در بند اول این چارپاره، مصراع اول نیز قافیه دارد:

در دو چشمش گناه می‌خندید
بر رخش نور ماه می‌خندید
در گذرگاه آن لبانِ خَموش
شعله‌ای بی پناه می‌خندید
فروغ فرخزاد

نکته: غیر از موارد گفته‌شده، قافیه‌های چارپاره را با الگوهای دیگر نیز می‌توان تنظیم کرد. البته برای جلوگیری از پیچیدگی بحث، فعلا از آن می‌گذریم.

چارپاره از قالب‌های نو در شعر کلاسیک است که در دوران مشروطه رواج یافت. این قالب، بعد از مثنوی، ساده‌ترین قالب است؛ مخصوصا برای شاعران نوآموز. شاعران کودک و نوجوان، بیش از دیگر شاعران، از این قالب استفاده می‌کنند.

در کارنامه برخی از شاعران (سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، ملک‌الشعرای بهار، محمدرضا شفیعی کدکنی، فریدون مشیری و...) سروده‌هایی در قالب چارپاره می‌توان یافت.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مبانی شعر (۱۰)

قالب‌های شعر کلاسیک: بحر طویل.

بحر طویل شعری شامل چند مصراع‌ بلند است که هر مصراع آن، الگوی موزون و ضرباهنگ تکرارشونده دارد.

بر خلاف دیگر قالب‌های شعر کلاسیک، بحر طویل، در اکثر موارد، به جای بیت، فقط مصراع دارد. هر یک از این مصراع‌ها را «بند» می‌نامند.

غالبا قافیه‌ها پایان این بندها می‌آید. البته، در میانه مصراع نیز، می‌توان از قافیه‌های گوناگون استفاده کرد؛ اما این قافیه‌ها، هیچ نوع الگو و مکان مشخص ندارند. پیرو همین نکته‌ها، بی‌راه نیست اگر بحر طویل را نثر موزون نیز بنامیم.

محض نمونه، دو بند از بحر طویل «اتاق جادو» سروده ابوالقاسم حالت را بخوانید:

۱. آن شنیدم که یکی مرد دهاتی، هوس دیدن تهران سرش افتاد و پس از مدت بسیار مدیدی، و تقلای شدیدی، به کف آورد زر و سیمی و رو کرد به تهران، خوش و خندان و غزلخوان، ز سر شوق و شعف، گرم تماشای عمارات، شد و کرد به هر کوی گذرها، و به هر سوی نظرها، و به تحسین و تعجب، نگران گشت به هر کوچه بازار و خیابان و دُکانی.

۲. در خیابان، به بنایی که بسی مرتفع و عالی و زیبا و نکو بود و مجلّل، نظر افکند و شد از دیدن آن، خرم و خرسند، بزد یک دو سه لبخند و جلو آمد و مشغول تماشا شد و یک‌مرتبه افتاد، دو چشمش به آسانسور، ولی البته نبود آدمِ دل‎ساده، خبردار که آن چیست؟ برای چه شده ساخته، یا بهر چه کار است؟ فقط کرد به سویش، نظر و چشم بدان دوخت زمانی.

در این نمونه واژه «دکانی» در پایان بند اول واژه «زمانی» در پایان بند دوم، قافیه‌های این بحر طویل هستند. در صورت تمایل، ادامه این بحر طویل طنزآمیز را در گوگل جستجو کنید و بخوانید.

بحر طویل جزء قالب‌های فرعی و حاشیه‌ای است. از این قالب، در گذشته برای نامه‌نگاری، مناظره، مرثیه و نوحه‌سرایی، و نیز طنز و فکاهی استفاده می‌کردند. امروزه کمتر شاعری به بحر طویل رو می‌آورد؛ مگر بیشتر از سر تفنن و طبع‌آزمایی.

در نتیجه، کمتر کسی را می‌توان یافت که مثل ابوالقاسم حالت، در کارنامه خود، تعدادی پرشمار بحر طویل داشته باشد. کتاب «بحر طویل‌های هُدهُد میرزا» مجموعه‌ای از سروده‌های طنزآمیز او در این قالب است.

قالب‌های شعر کلاسیک بیش از این‌ها است؛ مثل ترجیع‌بند، ترکیب‌بند، مُسَمَّط، مُستَزاد. سه‌گانی نیز قالب نوظهوری است که به کوشش دکتر علیرضا فولادی، به این فهرست اضافه شده است.

فعلا توضیح و تشریح این قالب‌ها را به مجالی دیگر موکول می‌کنیم تا بحث، پیچیده و دراز نشود. در عوض، از جلسه بعدی، تمرین‌های مقدماتی برای سرودن شعر را آغاز می‌کنیم.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مبانی شعر (۱۱)

تمرین‌های مقدماتی (۱)

گام اول سرودن، شعرخوانی است. از شاعران گوناگون، شعر بخوانید. ببینید کدام یک را بیشتر می‌پسندید.

آن‌گاه از میان اشعار برگزیده، چند مورد را حفظ یا زمزمه کنید، و روزانه با قلم و کاغذ، از روی آن‌ها بنویسید. با تکرار این تمرین، رفته‌رفته شعر در ذهن شما ریشه می‌دواند.

از میان شاعران کلاسیک، ترجیحا ابتدا اشعار سعدی، حافظ، خیّام و غزلیّات شمس از مولانا را بخوانید.

در میان معاصرین نیز، اشعار این شاعران قابل توجه است:

محمدعلی بهمنی، هوشنگ ابتهاج، محمدحسین شهریار، رهی معیری، احمد شاملو، فریدون مشیری، سیمین بهبهانی، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، محمدرضا شفیعی کدکنی، فاضل نظری، مهدی فرجی، نجمه زارع، علیرضا بدیع، سعید بیابانکی، پانته‌آ صفایی، حسین منزوی، قیصر امین‌پور، نادر نادرپور.

نمونه‌های پرشمار از شاعران گوناگون را در دو پایگاه اینترنتی گنجور و چکامه می‌توان یافت.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مبانی شعر (۱۲)

تمرین‌های مقدماتی (۲)

در شعر کلاسیک، هم‌زمان در سه محور باید حرکت کرد: ۱. معنا و مضمون ۲. خیال (آرایه‌های ادبی) ۳. موسیقی (وزن و قافیه)

در سروده‌های شاعران نوآموز، موسیقی (وزن و قافیه) از دو محور (معنا و خیال) دیگر پررنگ‌تر است.

به عبارتی، شاعران نوآموز، بیشتر بر رعایت وزن و قافیه تمرکز می‌کنند؛ پیرو همین، گاهی از ارائه معنا، و پرداختن به خیال باز می‌مانند.

به بیان دیگر، سروده‌های آن‌ها، معمولا در ارائه مفهوم و منظور، گنگ و نامفهوم است. همچنین، از خیال‌انگیزی و شاعرانگی، غالبا بهره‌ای اندک دارد.

بسیاری از شاعران نوآموز، به طور طبیعی، نمی‌‌توانند تعادل و تمرکز خود را هم‌زمان در این سه محور حفظ کنند. با این توضیح، روشن شد چرا سرودن شعر کلاسیک، برای آن‌ها در ابتدا اندکی دشوار است.

خبر خوش این که با تمرین‌های متنوع و متعدد، می‌توان در این سه محور ورزیده شد. برای تحقق این هدف، بهتر است از نثر ادبی شروع ‌کنیم، و گام به گام، به سمت شعر کلاسیک پیش‌ برویم.

یعنی اول نثر ادبی، بعد شعر نیمایی، و بعد شعر کلاسیک؛ اول قالب‌های ساده‌؛ مثل مثنوی، چارپاره، و بعد قالب‌های حرفه‌ای‌؛ مثل غزل.

روش ساده ‌برای نوشتن نثر ادبی، برگردان شعر به نثر است. در این روش، ابتدا با انتخاب شعری زیبا، آن را به نثر روان برمی‌گردانیم. به این طریق، مواد و مصالح لازم اولیه فراهم می‌شود.

سپس بنا بر سلیقه فردی، با افزودن جمله‌های جدید به متن، یا حذف جمله‌های اضافی از آن، نثر ادبی دلخواه خود را خلق می‌کنیم.

#مبانی_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفاعیلُن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن

اگر آن تُرک شیرازی، به دست آرَد دل ما را
به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را (حافظ)

به پایان آمد این دفتر، حکایتْ همچنان باقی
به صد دفتر نشاید گفت حَسْب‌الحال مشتاقی (سعدی)

دلا نزد کسی بنشین که او از دل خبر دارد
به زیر آن درختی رو که او گُل‌های تَر دارد (مولوی)

جوانی شمع ره کردم که جویم زندگانی را
نجُستم زندگانی را و گم کردم جوانی را (شهریار)

نمی‌دانم چه نفرینی گریبان‌گیر مجنون است
که وحشی می‌کند چشمانش آهوهای صحرا را (فاضل نظری)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مُستَفعِلُن مستفعلن مستفعلن مستفعلن

با چشم پُر نیرنگ او حافظ مَکُن آهنگ او
کان طُرّه‌ی شبرنگ او بسیار طرّاری کند (حافظ)

ای ساربان آهسته رو کآرام جانم می‌رود
وآن دل که با خود داشتم با دِلسِتانم می‌رود (سعدی)

رندان سلامت می‌کنند جان را غلامت می‌کنند
مستی ز جامت می‌کنند مستان سلامت می‌کنند (مولوی)

ای غم! بگو از دست تو آخر کجا باید شدن؟
در گوشه‌ی میخانه هم، ما را تو پیدا می‌کنی (شهریار)

در پیش بی‌دردان چرا فریاد بی‌حاصل کنم؟
گر شِکْوه‌ای دارم ز دل با یار صاحب‌دل کنم (رهی معیری)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

فَعولُن فعولن فعولن فعولْ

شاهنامه فردوسی از اول تا آخر، منطبق با این وزن است.

بیا ساقی آن مِی که حال آورد
کرامت فزاید کمال آورد
به من دِه که بس بی‌دل افتاده‌ام
وز این هر دو بی‌حاصل افتاده‌ام (حافظ)

مزن بر سر ناتوان دست زور
که روزی به پایش دراُفتی چو مور (سعدی)

توانا بود هر که دانا بود
ز دانش دل پیر برنا بود (فردوسی)

برو کار می‌کن مگو چیست کار؟
که سرمایه جاودانی‌ است کار (محمدتقی بهار)

سراپا اگر زرد و پژمرده‌ایم
ولی دل به پاییز نسپرده‌ایم
چو گلدان خالی، لب پنجره
پر از خاطرات تَرَک‌خورده‌ایم (قیصر امین‌پور)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفاعیلُن مفاعیلن مفاعیلْ

این وزن، مخصوص قالب دوبیتی است. منظومه «خسرو و شیرین» از حکیم نظامی، منطبق با همین وزن است.

خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش
خداوندا نگه دار از زوالش (حافظ)

برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز (سعدی)

کجایید ای شهیدان خدایی؟
بلاجویان دشت کربلایی (مولوی)

گلی که خوم بدادم پیچ و تابش
به آب دیدگونم دادم آبش
به درگاه الهی کِی روا بی؟
گل از مُو، دیگری گیره گلابش (باباطاهر عریان)

چرا رفتی چرا من بی‌قرارم؟
به سر سودای آغوش تو دارم (سیمین بهبهانی)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

فاعِلاتُن فاعلاتن فاعلاتْ

«مثنوی معنوی» منطبق با همین وزن است.

ما ز یاران چشم یاری داشتیم
خودْ غلط بود آنچه می‌پنداشتیم (حافظ)

درد عشق از تن‌درستی خوش‌تر است
مُلک درویشی ز هستی خوش‌تر است (سعدی)

بشنو از نِی چون حکایت می‌کند
از جدایی‌ها شکایت می‌کند
کز نِیِستان تا مرا بُبْریده‌اند
در نَفیرم مرد و زن نالیده‌اند (مولوی)

بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی (رودکی)

همچو نی می‌نالم از سودای دل
آتشی در سینه دارم جای دل (رهی معیری)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

فَعلاتُن فعلاتن فعلاتن فعلاتْ

دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند
گل آدم بسرشتند و به پیمانه زدند (حافظ)

به فَلَک می‌رسد از رویِ چو خورشیدِ تو نور
قل هو الله احد چشم بد از روی تو دور (سعدی)

من غلام قمرم غیر قمر هیچ مگو
پیش من جز سخن شمع و شکر هیچ مگو (مولوی)

در دیاری که در او نیست کسی یارِ کسی
کاش یا رب که نیفتد به کسی کارِ کسی (شهریار)

این که مردم نشناسند تو را غربت نیست
غربت آن است که یاران ببرندت از یاد (فاضل نظری)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

فَعَلاتُ فاعِلاتُن فعلات فاعلاتن

شده‌ام خراب و بدنام و هنوز امیدوارم
که به همت عزیزان برسم به نیک‌نامی (حافظ)

همه عمر برندارم سر از این خمار مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی (سعدی)

مَنِگر به هر گدایی که تو خاص از آن مایی
مَفُروش خویش ارزان که تو بس گران‌بهایی (مولوی)

دل زودباورم را به کرشمه‌ای ربودی
چو نیاز ما فُزون شد تو به ناز خود فزودی (رهی معیری)

علی ای همای رحمت! تو چه آیتی خدا را؟
که به ماسِوی فکندی همه سایه‌ی هما را (شهریار)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفعولُ فاعِلاتُن مفعول فاعلاتن

دل می‌رود ز دستم صاحب‌دلان خدا را
دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا (حافظ)

بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران
کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران (سعدی)

آمد بهارِ جان‌ها ای شاخِ تر! به رقص آ
چون یوسف اندر آمد، مصر و شِکَر! به رقص آ (مولوی)

جز وصف پیش رویت در پشت سر نگویم
رو کُن به هر که خواهی گل پشت و رو ندارد (شهریار)

چون زلف و عارِضِ او چشمی ندیده هرگز
صبحی بدین سپیدی شامی بدان سیاهی (رهی معیری)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفاعِلُن فَعَلاتُن مفاعلن فعلاتْ

ستاره‌ای بدرخشید و ماه مجلس شد
دلِ رمیده‌ی ما را رفیق و مونس شد
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت
به غَمزه، مسئله‌آموزِ صد مدرّس شد (حافظ)

شب فراق که داند که تا سحر چند است؟
مگر کسی که به زندانِ عشقْ دربند است (سعدی)

کدام دانه فرو رفت در زمین که نَرُست؟
چرا به دانه‌ی انسانَت این گمان باشد؟ (مولوی)

منم که جور و جفا دیدم و وفا کردم
تویی که مهر و وفا دیدی و جفا کردی (شهریار)

دلم به یاد کسی می‌تپد بیا ای دوست!
بیا که من به تو بیش از همیشه محتاجم (فاضل نظری)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلاتْ

آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند
آیا بُوَد که گوشه‌ی چشمی به ما کنند؟ (حافظ)

هرگز وجودِ حاضرِ غایب شنیده‌ای؟
من در میان جمع و دلم جای دیگر است (سعدی)

دی شیخْ با چراغْ همی‌گشت گِرد شهر
کز دیو و دَد مَلولم و انسانم آرزوست (مولوی)

باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟
باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟ (محتشم کاشانی)

از زندگانی‌ام گِلِه دارد جوانی‌ام
شرمنده‌ی جوانی از این زندگانی‌ام
دارم هوای صحبتِ یارانِ رفته را
یاری کن ای اَجَل! که به یاران رسانی‌ام (شهریار)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفعولُ مَفاعیلُ مفاعیل مفاعیلْ

دیری است که دلدار پیامی نفرستاد
نَنْوشت سلامی و کلامی نفرستاد (حافظ)

ای یار جفا کرده‌ی پیوندْ بریده!
این بود وفاداری و عهد تو ندیده
در کوی تو معروفم و از روی تو محروم
گرگِ دهن‎آلوده‌ی یوسف‎ندریده (سعدی)

ای قوم به حج رفته! کجایید؟ کجایید؟
معشوق همین جاست بیایید بیایید (مولوی)

از خون جوانان وطن لاله دمیده
از ماتم سروِ قدشان، سروْ خمیده
در سایه‌ی گل، بلبل از این غصه خزیده
گل نیز چو من در غم‌شان جامه دریده (عارف قزوینی)

در کلبه‌ی ما رونق اگر نیست صفا هست
هر جا که صفا هست در آن نور خدا هست (محمد خرم‌شاهی)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

مَفعولُ مَفاعیلُ مفاعیل فَعَلْ

این وزن، وزن اصلی قالب رباعی است.

با مِی به کنار جوی می‌باید بود
وز غصه کناره‌جوی می‌باید بود
این مدت عمر ما چو گل ده روز است
خندان‌لب و تازه‌روی می‌باید بود (حافظ)

آن سست‌وفا که یار دل‌سختِ من است
شمع دگران و آتش رَخت من است
ای با همه کس به صلح و با ما به خلاف!
جُرم از تو نباشد گُنَه از بخت من است (سعدی)

تا در طلب گوهر کانی، کانی
تا در هوس لقمه‌ی نانی، نانی
این نکته‌ی رمز اگر بدانی، دانی
هر چیز که در جستن آنی، آنی (مولوی)

گویند کسانْ بهشت با حور خوش است
من می‎گویم که آبِ انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از آن نِسْیه بدار
کآواز دُهُل شنیدن، از دور خوش است (خیام)

دل گفت مرا علم لَدُنّی هوس است
تعلیمم کن اگر تو را دسترس است
گفتم که الف، گفت دگر هیچ مگو
در خانه اگر کس است یک حرف بس است (شیخ بهایی)

#مبانی_شعر
#معرفی_وزن_شعر

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش، دست به دست کنید.)

@noqalam

کشکول نوقلم

عناوین مهم‌ترین مطالب آموزشی کانال نوقلم را یکجا برای شما گرد آورده‌ایم. برای مطالعه، کافی است هشتگ مد نظر خود را لمس کنید:

✍️ دنیای گسترده نویسندگی را بشناسید: #مسیر_نویسنده_شدن

✍️ آنچه باعث می‌شود آموخته‌ها بی‌اثر شود: #موانع_یادگیری

✍️ بزرگان از علاقه‌مندی به نوشتن حکایت می‌کنند: #برگ_سبز

✍️ آنچه دست نویسنده را از نوشتن کوتاه می‌کند: #موانع_نوشتن

✍️ خود را بیشتر بشناسید: #انواع_هنرجویان

✍️ هر روز بنویسید : #تمرین_نوشتن

✍️ با این روش‌ها ایده‌های جدید برای نوشتن پیدا کنید: #ایده_یابی

✍️ هر بار، با این تمرین‌ها به استقبال نوشتن بروید: #نرم_کردن_قلم

✍️ یادگیری داستان‌نویسی را از اینجا آغاز کنید: #مبانی_داستان

✍️ اطلاعات خود را درباره داستان بیشتر کنید: #عناصر_داستان

✍️ از این اشتباهات بپرهیزید: #اشتباهات_داستان_نویسان_نوآموز

✍️ ایده‌های داستانی خود را گسترش دهید: #پرورش_ایده_داستان

✍️ رمان خود را در دوازده مرحله بنویسید: #مراحل_رمان_نویسی

✍️ با این تمرین‌ها، به دنیای داستان‌نویسی وارد شوید: #تمرین_داستان_نویسی

✍️ شخصیت‌های داستان خود را این طور بسازید: #تمرین_شخصیت_پردازی

✍️ داستان خود را از نو بسازید: #عیب_یابی_داستان

✍️ مسیر نویسندگی خود را از همین حالا انتخاب کنید: #انتخاب_قالب_نگارشی

✍️ انواع مقاله را بشناسید: #انواع_مقاله

✍️ عوامل سردرگمی در نویسندگی را بشناسید: #نویسندگی_هدفمند

✍️ تله‌های رایج در هدف‌گذاری را بشناسید: #هدف_گذاری

✍️ با شغل‌های مناسب برای نویسنده‌ها آشنا شوید: #فرصت_شغلی

✍️ با این ترفندها، نثر خود را درست، سرراست و آراسته کنید: #تقویت_نثر

✍️ نوشته‌های ویران خود را گام به گام آباد کنید: #تعمیرگاه_جملات

✍️ واژه‌های غبارگرفته ذهن خود را پیدا کنید: #کارگاه_وسعت_دایره_واژگان

✍️ الفبای شعر و شاعری را بیاموزید: #مبانی_شعر

✍️ مقدمات وزن شعر فارسی را بیاموزید: #مبانی_وزن

✍️ با وزن‌های شعر فارسی آشنا شوید: #معرفی_وزن_شعر

✍️ دایره واژه‌های فارسی خود را گسترش دهید: #فارسی_بنویسیم

✍️ با این ترفند غلط‌های املایی را دور بزنید: #غلط‌های_املایی_پرتکرار

✍️ کتاب آموزشی خود را این طور طراحی کنید: #نوشتن_کتاب_آموزشی

(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)

@noqalam