مبانی وزن (۱)
هر شعر کلاسیک مجموعه‌ای از چند بیت است. هر بیت شامل دو مصراع و هر مصراع شامل چند رکن است.
رکن از ترکیب چند هجا حاصل می‌شود. هر هجا نیز نتیجه ترکیب چند واج است. بنابراین، واج کوچک‌ترین واحد آوایی در زبان است.
در زبان فارسی، واج‌ها دو نوع هستند: بی‌صدا (صامِت) و صدادار (مصوّت). واج‌های بی‌صدا، به نوعی، همان حروف الفبا هستند.
واج‌های صدادار حداقل شش تا هستند: سه واج ــَـ ــِـ ــُـ صداهای کوتاه و سه واج آ، او، ای صداهای بلند هستند.
مثلا واژه‌ی «نوشتن» هشت واج دارد؛ پنج واج بی‌صدا (ن، و، ش، ت، ن) و سه واج صدادار (ــِـ ــِـ ــَـ).
در پست‌های بعدی، با هجا و انواع آن آشنا می‌شویم.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
هر شعر کلاسیک مجموعه‌ای از چند بیت است. هر بیت شامل دو مصراع و هر مصراع شامل چند رکن است.
رکن از ترکیب چند هجا حاصل می‌شود. هر هجا نیز نتیجه ترکیب چند واج است. بنابراین، واج کوچک‌ترین واحد آوایی در زبان است.
در زبان فارسی، واج‌ها دو نوع هستند: بی‌صدا (صامِت) و صدادار (مصوّت). واج‌های بی‌صدا، به نوعی، همان حروف الفبا هستند.
واج‌های صدادار حداقل شش تا هستند: سه واج ــَـ ــِـ ــُـ صداهای کوتاه و سه واج آ، او، ای صداهای بلند هستند.
مثلا واژه‌ی «نوشتن» هشت واج دارد؛ پنج واج بی‌صدا (ن، و، ش، ت، ن) و سه واج صدادار (ــِـ ــِـ ــَـ).
در پست‌های بعدی، با هجا و انواع آن آشنا می‌شویم.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۲)
حروف و صداهای کوتاه و بلند، به هم می‌چسبند و واحد بزرگ‌تری به نام هِجا یا بخش می‌سازند. در زبان فارسی شش نوع هجا داریم:
کوتاه: حرف + صدای کوتاه (نَه، به، دو)
بلند: حرف + صدای بلند (با، بی، بو)
بلند: حرف + صدای کوتاه + حرف (بد، دل، پُر)
کشیده: حرف + صدای بلند + حرف (باد، بود، بید)
کشیده: حرف + صدای کوتاه + حرف + حرف (دشت، کِشت، کُشت)
کشیده: حرف + صدای بلند + حرف + حرف (داشت، دوست، بیست)
از این شش الگو، شماره یک را هجای کوتاه، دو و سه را هجای بلند، سه، چهار و پنج را هجای کشیده می‌نامیم.
نکته: راه ساده برای یافتن تعداد هجاهای واژه‌ها و عبارات، شمارش صداهای کوتاه و بلند آن‌ها است.
مثال: واژه‌ی «مَدرَسِه» سه هجا دارد: مَد + رَ + سه. هجای اول آن بلند و هجای دوم و سوم آن کوتاه است.
برای یافتن تعداد هجاهای این واژه، کافی است تعداد صداهای آن را بشماریم: (ــَـ ــَـ ــِـ)
در شعر، از ترکیب هجاهای کوتاه و بلند، واحد بزرگ‌تری به نام رُکن پدید می‌آید. در پست بعدی با انواع رکن آشنا خواهیم شد.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
حروف و صداهای کوتاه و بلند، به هم می‌چسبند و واحد بزرگ‌تری به نام هِجا یا بخش می‌سازند. در زبان فارسی شش نوع هجا داریم:
کوتاه: حرف + صدای کوتاه (نَه، به، دو)
بلند: حرف + صدای بلند (با، بی، بو)
بلند: حرف + صدای کوتاه + حرف (بد، دل، پُر)
کشیده: حرف + صدای بلند + حرف (باد، بود، بید)
کشیده: حرف + صدای کوتاه + حرف + حرف (دشت، کِشت، کُشت)
کشیده: حرف + صدای بلند + حرف + حرف (داشت، دوست، بیست)
از این شش الگو، شماره یک را هجای کوتاه، دو و سه را هجای بلند، سه، چهار و پنج را هجای کشیده می‌نامیم.
نکته: راه ساده برای یافتن تعداد هجاهای واژه‌ها و عبارات، شمارش صداهای کوتاه و بلند آن‌ها است.
مثال: واژه‌ی «مَدرَسِه» سه هجا دارد: مَد + رَ + سه. هجای اول آن بلند و هجای دوم و سوم آن کوتاه است.
برای یافتن تعداد هجاهای این واژه، کافی است تعداد صداهای آن را بشماریم: (ــَـ ــَـ ــِـ)
در شعر، از ترکیب هجاهای کوتاه و بلند، واحد بزرگ‌تری به نام رُکن پدید می‌آید. در پست بعدی با انواع رکن آشنا خواهیم شد.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۳)
از ترکیب هجاهای کوتاه و بلند، واحد بزرگ‌تری به نام رُکن پدید می‌آید. برای نمایش رکن‌ها، معمولا از سه حرف اصلی (ف، ع، ل) استفاده می‌کنند.
در ادامه، با رکن‌های مهم و رایج آشنا می‌شویم:
رکن تک‌هجایی: فَع
رکن‌های دوهجایی: فَعْلُن- فَعَل
رکن‌های سه‌هجایی: فَعَلُن- فاعِلُن- فَعولُن- مَفعولُن- مَفعولُ
رکن‌های چهارهجایی: فاعِلاتُن- فاعِلاتُ- فَعَلاتُن- فَعَلاتُ- مَفاعیلُن- مَفاعیلُ- مَفاعِلُن- مُستَفعِلُن- مُستَفعِلُ- مُفتَعِلُن
برای جلوگیری از پیچیدگی مطلب، از رکن‌های پنج‌هجایی فعلا می‌گذریم.
از ترکیب سه‌باره یا چهارباره رکن‌های فوق، واحد بزرگ‌تری به نام مصراع پدید می‌آید.
چند مصراع، همراه نمونه آن:
۱- مَفعولُ مَفاعِلُن فَعولُن
ای نام تو بهترین سرآغاز (نظامی)
۲- فاعِلاتُن مَفاعِلُن فَعَلُن
درد عشقی کشیده‌ام که مپرس (حافظ)
۳- مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلُن
از در درآمدی و من از خود به‌در شدم (سعدی)
شما هم می‌توانید با ترکیب رکن‌ها، وزن‌های گوناگون بسازید. به زودی، با روش‌های رایج ساخت مصراع آشنا می‌شویم.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
از ترکیب هجاهای کوتاه و بلند، واحد بزرگ‌تری به نام رُکن پدید می‌آید. برای نمایش رکن‌ها، معمولا از سه حرف اصلی (ف، ع، ل) استفاده می‌کنند.
در ادامه، با رکن‌های مهم و رایج آشنا می‌شویم:
رکن تک‌هجایی: فَع
رکن‌های دوهجایی: فَعْلُن- فَعَل
رکن‌های سه‌هجایی: فَعَلُن- فاعِلُن- فَعولُن- مَفعولُن- مَفعولُ
رکن‌های چهارهجایی: فاعِلاتُن- فاعِلاتُ- فَعَلاتُن- فَعَلاتُ- مَفاعیلُن- مَفاعیلُ- مَفاعِلُن- مُستَفعِلُن- مُستَفعِلُ- مُفتَعِلُن
برای جلوگیری از پیچیدگی مطلب، از رکن‌های پنج‌هجایی فعلا می‌گذریم.
از ترکیب سه‌باره یا چهارباره رکن‌های فوق، واحد بزرگ‌تری به نام مصراع پدید می‌آید.
چند مصراع، همراه نمونه آن:
۱- مَفعولُ مَفاعِلُن فَعولُن
ای نام تو بهترین سرآغاز (نظامی)
۲- فاعِلاتُن مَفاعِلُن فَعَلُن
درد عشقی کشیده‌ام که مپرس (حافظ)
۳- مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلُن
از در درآمدی و من از خود به‌در شدم (سعدی)
شما هم می‌توانید با ترکیب رکن‌ها، وزن‌های گوناگون بسازید. به زودی، با روش‌های رایج ساخت مصراع آشنا می‌شویم.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۴)
در این پست، با دو نکته مهم درباره عبارات هم‌وزن آشنا می‌شویم.
نکته ۱: در حالت معمول دو مصراعْ زمانی هم‌وزن‌اند که دو شرط برقرار باشد:
۱. تعداد هجاهای آن‌ها برابر باشد.
۲. هجاهای آن‌ها، نظیر به نظیر، هم‌جنس (هر دو کوتاه یا هر دو بلند) باشد.
مثال:
دَردِ عِشقی کِشیدِه‌اَم کِه مَپُرس (یازده هجا)
فاعِلاتُن مَفاعِلُن فَعَلُن (یازده هجا)
یادآوری: راه ساده برای یافتن تعداد هجاها، شمارش صداهای کوتاه و بلند است.
با شمارش صداهای کوتاه و بلند، درمی‌یابیم که هر دو عبارت، یازده هجا دارند. بنابراین، شرط اول برقرار است.
همچنین، اگر هجاهای آن‌ها را مقایسه کنیم، می‌بینیم که نظیر به نظیر هم‌جنس‌اند.
هجای اول مصراع اول «دَر» و هجای اول مصراع دوم «فا» است؛ هر دو هجا بلند است. هجای دوم مصراع اول «دِ» و هجای دوم مصراع دوم «عِ» است؛ هر دو هجا کوتاه است.
به همین ترتیب، تا آخر، هجاهای مصراع اول و دوم، نظیر به نظیر هم‌جنس‌اند.
نکته ۲: قرار نیست همواره هر واژه، دقیقا معادل یک رکن باشد یا در دل آن جا بگیرد.
مثال: اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را (حافظ)
این مصراع مشهور، در این وزن است: مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن
با تجزیه این مصراع خواهیم داشت: (اگر آن تُر) (کِ شیرازی) (به دست آرد) (دل ما را)
هر یک از پرانتزها معادل مَفاعیلُن است. همان‌طور که می‌بینید، واژه‌ی «تُرکِ» دو تکه شده است. هجای اول آن (تُر) در یک رکن و هجای دوم آن (کِ) در رکن بعدی افتاده است.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
در این پست، با دو نکته مهم درباره عبارات هم‌وزن آشنا می‌شویم.
نکته ۱: در حالت معمول دو مصراعْ زمانی هم‌وزن‌اند که دو شرط برقرار باشد:
۱. تعداد هجاهای آن‌ها برابر باشد.
۲. هجاهای آن‌ها، نظیر به نظیر، هم‌جنس (هر دو کوتاه یا هر دو بلند) باشد.
مثال:
دَردِ عِشقی کِشیدِه‌اَم کِه مَپُرس (یازده هجا)
فاعِلاتُن مَفاعِلُن فَعَلُن (یازده هجا)
یادآوری: راه ساده برای یافتن تعداد هجاها، شمارش صداهای کوتاه و بلند است.
با شمارش صداهای کوتاه و بلند، درمی‌یابیم که هر دو عبارت، یازده هجا دارند. بنابراین، شرط اول برقرار است.
همچنین، اگر هجاهای آن‌ها را مقایسه کنیم، می‌بینیم که نظیر به نظیر هم‌جنس‌اند.
هجای اول مصراع اول «دَر» و هجای اول مصراع دوم «فا» است؛ هر دو هجا بلند است. هجای دوم مصراع اول «دِ» و هجای دوم مصراع دوم «عِ» است؛ هر دو هجا کوتاه است.
به همین ترتیب، تا آخر، هجاهای مصراع اول و دوم، نظیر به نظیر هم‌جنس‌اند.
نکته ۲: قرار نیست همواره هر واژه، دقیقا معادل یک رکن باشد یا در دل آن جا بگیرد.
مثال: اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را (حافظ)
این مصراع مشهور، در این وزن است: مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن
با تجزیه این مصراع خواهیم داشت: (اگر آن تُر) (کِ شیرازی) (به دست آرد) (دل ما را)
هر یک از پرانتزها معادل مَفاعیلُن است. همان‌طور که می‌بینید، واژه‌ی «تُرکِ» دو تکه شده است. هجای اول آن (تُر) در یک رکن و هجای دوم آن (کِ) در رکن بعدی افتاده است.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۵)
در پست‌های قبل، ضمن آشنایی با رکن‌های مهم و رایج، دانستیم که از ترکیب چند رکن، واحد بزرگ‌تری به نام مصراع پدید می‌آید.
برای ساخت مصراع، چند روش وجود دارد. روش ساده «تکرار» رکن است؛ تکرار سه‌باره یا چهارباره.
مثال‌ها
با تکرار چهارباره رکن «مَفاعیلُن» داریم:
مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن
اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را (حافظ)
با تکرار چهارباره رکن «مُستَفعِلُن» داریم:
مُستَفعِلُن مُستَفعِلُن مُستَفعِلُن مُستَفعِلُن
ای ساربان آهسته رو کآرام جانم می‌رود (سعدی)
با تکرار چهارباره رکن «مُفتَعِلُن» داریم:
مُفتَعِلُن مُفتَعِلُن مُفتَعِلُن مُفتَعِلُن
مرده بُدَم زنده شدم گریه بُدَم خنده شدم (مولوی)
با تکرار چهارباره رکن «فاعِلاتُن» داریم:
فاعِلاتُن فاعِلاتُن فاعِلاتُن فاعِلاتُن
سود بازرگان دریا بی‌خطر ممکن نگردد (سعدی)
در پست بعدی، با الگوی دیگری برای ساخت مصراع آشنا می‌شویم.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
در پست‌های قبل، ضمن آشنایی با رکن‌های مهم و رایج، دانستیم که از ترکیب چند رکن، واحد بزرگ‌تری به نام مصراع پدید می‌آید.
برای ساخت مصراع، چند روش وجود دارد. روش ساده «تکرار» رکن است؛ تکرار سه‌باره یا چهارباره.
مثال‌ها
با تکرار چهارباره رکن «مَفاعیلُن» داریم:
مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن مَفاعیلُن
اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را (حافظ)
با تکرار چهارباره رکن «مُستَفعِلُن» داریم:
مُستَفعِلُن مُستَفعِلُن مُستَفعِلُن مُستَفعِلُن
ای ساربان آهسته رو کآرام جانم می‌رود (سعدی)
با تکرار چهارباره رکن «مُفتَعِلُن» داریم:
مُفتَعِلُن مُفتَعِلُن مُفتَعِلُن مُفتَعِلُن
مرده بُدَم زنده شدم گریه بُدَم خنده شدم (مولوی)
با تکرار چهارباره رکن «فاعِلاتُن» داریم:
فاعِلاتُن فاعِلاتُن فاعِلاتُن فاعِلاتُن
سود بازرگان دریا بی‌خطر ممکن نگردد (سعدی)
در پست بعدی، با الگوی دیگری برای ساخت مصراع آشنا می‌شویم.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۶)
در پست قبل، ساخت مصراع با روش تکرار رکن را آموختیم. در این پست، با روش «تناوب» آشنا می‌شویم.
تناوب یعنی دو رکن را یک در میان تکرار کنیم. این وزن‌ها را در اصطلاح وزن دُوری می‌نامند.
با تکرار یک در میانِ دو رکن «فَعَلاتُ» و «فاعِلاتُن» داریم:
فَعَلاتُ فاعِلاتُن فَعَلاتُ فاعِلاتُن
علی ای همای رحمت! تو چه آیتی خدا را! (شهریار)
با تکرار یک در میان دو رکن «مَفعولُ» و «فاعِلاتُن» داریم:
مَفعولُ فاعِلاتُن مَفعولُ فاعِلاتُن
دل می‌رود ز دستم صاحب‌دلان خدا را (حافظ)
با تکرار یک در میان دو رکن «مَفعولُ» و «مَفاعیلُن» داریم:
مَفعولُ مَفاعیلُن مَفعولُ مَفاعیلُن
ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی (حافظ)
با تکرار یک در میان دو رکن «مَفاعِلُن» و «فَعَلاتُن» داریم:
مَفاعِلُن فَعَلاتُن مَفاعِلُن فَعَلاتُن
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم (سعدی)
با ترکیب رکن‌ها، می‌توان وزن‌های گوناگون ساخت. البته ساخت وزن، ریزه‌کاری‌های فراوان دارد.
بنابراین، برای پرهیز از پیچیدگی بحث، فعلا به همین دو روش (تکرار و تناوب) بسنده می‌کنیم؛ مخصوصا این که در شعر فارسی، تنها حدود سی وزن رواج دارد.
در پست‌های بعدی، با دیگر قواعد وزن آشنا خواهیم شد.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
در پست قبل، ساخت مصراع با روش تکرار رکن را آموختیم. در این پست، با روش «تناوب» آشنا می‌شویم.
تناوب یعنی دو رکن را یک در میان تکرار کنیم. این وزن‌ها را در اصطلاح وزن دُوری می‌نامند.
با تکرار یک در میانِ دو رکن «فَعَلاتُ» و «فاعِلاتُن» داریم:
فَعَلاتُ فاعِلاتُن فَعَلاتُ فاعِلاتُن
علی ای همای رحمت! تو چه آیتی خدا را! (شهریار)
با تکرار یک در میان دو رکن «مَفعولُ» و «فاعِلاتُن» داریم:
مَفعولُ فاعِلاتُن مَفعولُ فاعِلاتُن
دل می‌رود ز دستم صاحب‌دلان خدا را (حافظ)
با تکرار یک در میان دو رکن «مَفعولُ» و «مَفاعیلُن» داریم:
مَفعولُ مَفاعیلُن مَفعولُ مَفاعیلُن
ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی (حافظ)
با تکرار یک در میان دو رکن «مَفاعِلُن» و «فَعَلاتُن» داریم:
مَفاعِلُن فَعَلاتُن مَفاعِلُن فَعَلاتُن
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم (سعدی)
با ترکیب رکن‌ها، می‌توان وزن‌های گوناگون ساخت. البته ساخت وزن، ریزه‌کاری‌های فراوان دارد.
بنابراین، برای پرهیز از پیچیدگی بحث، فعلا به همین دو روش (تکرار و تناوب) بسنده می‌کنیم؛ مخصوصا این که در شعر فارسی، تنها حدود سی وزن رواج دارد.
در پست‌های بعدی، با دیگر قواعد وزن آشنا خواهیم شد.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۷)
پیش‌تر آموختیم که در حالت معمول دو مصراعْ زمانی هم‌وزن‌اند که دو شرط برقرار باشد:
۱. تعداد هجاهای آن‌ها برابر باشد.
۲. هجاهای آن‌ها، نظیر به نظیر، هم‌جنس (هر دو کوتاه یا هر دو بلند) باشد.
در ادامه، موارد استثنایی دو شرط فوق را بررسی می‌کنیم. ابتدا سراغ شرط دوم می‌رویم.
نکته: در آخرین هجای مصراع‌ها، تمام هجاها (کوتاه، بلند، کشیده) را می‌توان جای هم به کار برد.
مثال: ناگهان پرده برانداخته‌ای یعنی چه؟ (حافظ)
این مصراع، در این وزن است: فاعِلاتُن فَعَلاتُن فَعَلاتُن فَعْلُن
همان طور که می‌بینید، آخرین هجای این دو، هم‌جنس نیست: «چِه» و «لُن».
یکی کوتاه و دیگری بلند؛ اما چون هجای پایانی مصراع هستند، استثنائاً هم‌وزن در نظر گرفته می‌شوند.
در همین مصراع، می‌توانیم جای «چِه» بنویسیم «چیست». یکی کوتاه و دیگری کشیده؛ اما چون هجای پایانی مصراع هستند، استثنائاً هم‌وزن در نظر گرفته می‌شوند.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
پیش‌تر آموختیم که در حالت معمول دو مصراعْ زمانی هم‌وزن‌اند که دو شرط برقرار باشد:
۱. تعداد هجاهای آن‌ها برابر باشد.
۲. هجاهای آن‌ها، نظیر به نظیر، هم‌جنس (هر دو کوتاه یا هر دو بلند) باشد.
در ادامه، موارد استثنایی دو شرط فوق را بررسی می‌کنیم. ابتدا سراغ شرط دوم می‌رویم.
نکته: در آخرین هجای مصراع‌ها، تمام هجاها (کوتاه، بلند، کشیده) را می‌توان جای هم به کار برد.
مثال: ناگهان پرده برانداخته‌ای یعنی چه؟ (حافظ)
این مصراع، در این وزن است: فاعِلاتُن فَعَلاتُن فَعَلاتُن فَعْلُن
همان طور که می‌بینید، آخرین هجای این دو، هم‌جنس نیست: «چِه» و «لُن».
یکی کوتاه و دیگری بلند؛ اما چون هجای پایانی مصراع هستند، استثنائاً هم‌وزن در نظر گرفته می‌شوند.
در همین مصراع، می‌توانیم جای «چِه» بنویسیم «چیست». یکی کوتاه و دیگری کشیده؛ اما چون هجای پایانی مصراع هستند، استثنائاً هم‌وزن در نظر گرفته می‌شوند.
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
مبانی وزن (۸)
پیش‌تر آموختیم که در حالت معمول دو مصراعْ زمانی هم‌وزن‌اند که دو شرط برقرار باشد:
۱. تعداد هجاهای آن‌ها برابر باشد.
۲. هجاهای آن‌ها، نظیر به نظیر، هم‌جنس (هر دو کوتاه یا هر دو بلند) باشد.
در پست قبل، استثنای شرط دوم را بررسی کردیم. در این پست، سراغ استثنای شرط اول می‌رویم.
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست (حافظ)
این مصراع، در این وزن است: مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلن
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست (سیزده هجا)
مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلن (چهارده هجا)
با شمارش صداهای کوتاه و بلند، درمی‌یابیم که مصراع اول سیزده هجا و مصراع دوم چهارده هجا دارد. بنابراین، شرط اول برقرار نیست. پس چرا این دو هم‌وزن‌اند؟
نکته: گاهی می‌توانیم یک هجای کوتاه را از مصراع حذف کنیم. با این کار، تساوی هجاها به هم خواهد خورد.
برای جبران این نابرابری، باید هجای بلند قبلی را با هجای کشیده عوض کنیم.
به عبارت دیگر: دو هجا (بلند + کوتاه) = یک هجا (کشیده)
مثال ۱: در مصراع فوق، حافظ با حذف صدای کوتاه (ــِـ) از روی حرف «ر» دو هجا را با یک هجای کشیده عوض کرده است.
مثال ۲: واژه‌ی نامه، دو هجا دارد: نا + مِه؛ اولی هجای بلند و دومی هجای کوتاه.
با حذف هجای کوتاه، فقط یک هجای بلند باقی می‌ماند: نا. به عبارتی، دو هجا، یک هجا شد.
برای جبران نابرابری تعداد هجاها، باید به جای این هجای بلند، یک هجای کشیده بگذاریم؛ مثلا باد، برف، دوست.
ای نامه که می‌روی به سویش (ده هجا)
ای باد که می‌روی به سویش (نه هجا)
ای برف که می‌روی به سویش (نه هجا)
ای دوست که می‌روی به سویش (نه هجا)
طبق نکته‌ی یاد شده، مصراع اول، با وجود تفاوت تعداد هجاها، با سه مصراع دیگر هم‌وزن است.
بر عکس این نیز صادق است؛ یعنی به جای یک هجای کشیده، می‌توان دو هجا گذاشت؛ اولی بلند و دومی کوتاه.
هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گُمارَد (پانزده هجا)
در این مصراع سعدی، به جای دوست، می‌توانیم بنویسیم:
هر که چیزی خوش بدارد جان و دل بر وی گُمارَد (شانزده هجا)
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
پیش‌تر آموختیم که در حالت معمول دو مصراعْ زمانی هم‌وزن‌اند که دو شرط برقرار باشد:
۱. تعداد هجاهای آن‌ها برابر باشد.
۲. هجاهای آن‌ها، نظیر به نظیر، هم‌جنس (هر دو کوتاه یا هر دو بلند) باشد.
در پست قبل، استثنای شرط دوم را بررسی کردیم. در این پست، سراغ استثنای شرط اول می‌رویم.
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست (حافظ)
این مصراع، در این وزن است: مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلن
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست (سیزده هجا)
مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلن (چهارده هجا)
با شمارش صداهای کوتاه و بلند، درمی‌یابیم که مصراع اول سیزده هجا و مصراع دوم چهارده هجا دارد. بنابراین، شرط اول برقرار نیست. پس چرا این دو هم‌وزن‌اند؟
نکته: گاهی می‌توانیم یک هجای کوتاه را از مصراع حذف کنیم. با این کار، تساوی هجاها به هم خواهد خورد.
برای جبران این نابرابری، باید هجای بلند قبلی را با هجای کشیده عوض کنیم.
به عبارت دیگر: دو هجا (بلند + کوتاه) = یک هجا (کشیده)
مثال ۱: در مصراع فوق، حافظ با حذف صدای کوتاه (ــِـ) از روی حرف «ر» دو هجا را با یک هجای کشیده عوض کرده است.
مثال ۲: واژه‌ی نامه، دو هجا دارد: نا + مِه؛ اولی هجای بلند و دومی هجای کوتاه.
با حذف هجای کوتاه، فقط یک هجای بلند باقی می‌ماند: نا. به عبارتی، دو هجا، یک هجا شد.
برای جبران نابرابری تعداد هجاها، باید به جای این هجای بلند، یک هجای کشیده بگذاریم؛ مثلا باد، برف، دوست.
ای نامه که می‌روی به سویش (ده هجا)
ای باد که می‌روی به سویش (نه هجا)
ای برف که می‌روی به سویش (نه هجا)
ای دوست که می‌روی به سویش (نه هجا)
طبق نکته‌ی یاد شده، مصراع اول، با وجود تفاوت تعداد هجاها، با سه مصراع دیگر هم‌وزن است.
بر عکس این نیز صادق است؛ یعنی به جای یک هجای کشیده، می‌توان دو هجا گذاشت؛ اولی بلند و دومی کوتاه.
هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گُمارَد (پانزده هجا)
در این مصراع سعدی، به جای دوست، می‌توانیم بنویسیم:
هر که چیزی خوش بدارد جان و دل بر وی گُمارَد (شانزده هجا)
🔔 تذکر: مبانی وزن به خودی خود دشوار است. در ضمن، یادگیری آن به تمرینات پرشمار و مستمر وابسته است. بنابراین، هرگز انتظار نداشته باشید صرفا با روخوانی این مطالب، مفهوم وزن را درک کنید.
#مبانی_وزن
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
واژه‌های در هم (۱)
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفاعیلُن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفاعیلُن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
واژه‌های در هم (۲)
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مُستَفعِلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مُستَفعِلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
واژه‌های در هم (۳)
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
فَعَلاتُن فعلاتن فعلاتن فَعَلُن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
فَعَلاتُن فعلاتن فعلاتن فَعَلُن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
واژه‌های در هم (۴)
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفاعِلُن فَعَلاتُن مفاعلن فَعَلُن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفاعِلُن فَعَلاتُن مفاعلن فَعَلُن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
واژه‌های در هم (۵)
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلُن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلُن
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
واژه‌های در هم (۶)
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفعولُ مَفاعیلُ مفاعیل فَعَل
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
این واژه‌ها را جوری کنار هم بچین تا مصراع معناداری، هم‌وزن عبارت زیر به دست آید:
مَفعولُ مَفاعیلُ مفاعیل فَعَل
اگر چینش درست را پیدا کردی، در دنباله‌ی آن (یا پیش از آن) یک مصراع از خودت بنویس.
پیش‌نیاز حل این تمرین، آشنایی با وزن است. برای آشنایی با وزن، هشتگ‌های زیر را لمس و مطالب را به ترتیب مطالعه کنید:
#مبانی_وزن
#معرفی_وزن_شعر
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
کشکول نوقلم
عناوین مهم‌ترین مطالب آموزشی کانال نوقلم را یکجا برای شما گرد آورده‌ایم. برای مطالعه، کافی است هشتگ مد نظر خود را لمس کنید:
✍️ دنیای گسترده نویسندگی را بشناسید: #مسیر_نویسنده_شدن
✍️ آنچه باعث می‌شود آموخته‌ها بی‌اثر شود: #موانع_یادگیری
✍️ بزرگان از علاقه‌مندی به نوشتن حکایت می‌کنند: #برگ_سبز
✍️ آنچه دست نویسنده را از نوشتن کوتاه می‌کند: #موانع_نوشتن
✍️ خود را بیشتر بشناسید: #انواع_هنرجویان
✍️ هر روز بنویسید : #تمرین_نوشتن
✍️ با این روش‌ها ایده‌های جدید برای نوشتن پیدا کنید: #ایده_یابی
✍️ هر بار، با این تمرین‌ها به استقبال نوشتن بروید: #نرم_کردن_قلم
✍️ یادگیری داستان‌نویسی را از اینجا آغاز کنید: #مبانی_داستان
✍️ اطلاعات خود را درباره داستان بیشتر کنید: #عناصر_داستان
✍️ از این اشتباهات بپرهیزید: #اشتباهات_داستان_نویسان_نوآموز
✍️ ایده‌های داستانی خود را گسترش دهید: #پرورش_ایده_داستان
✍️ رمان خود را در دوازده مرحله بنویسید: #مراحل_رمان_نویسی
✍️ با این تمرین‌ها، به دنیای داستان‌نویسی وارد شوید: #تمرین_داستان_نویسی
✍️ شخصیت‌های داستان خود را این طور بسازید: #تمرین_شخصیت_پردازی
✍️ داستان خود را از نو بسازید: #عیب_یابی_داستان
✍️ مسیر نویسندگی خود را از همین حالا انتخاب کنید: #انتخاب_قالب_نگارشی
✍️ انواع مقاله را بشناسید: #انواع_مقاله
✍️ عوامل سردرگمی در نویسندگی را بشناسید: #نویسندگی_هدفمند
✍️ تله‌های رایج در هدف‌گذاری را بشناسید: #هدف_گذاری
✍️ با شغل‌های مناسب برای نویسنده‌ها آشنا شوید: #فرصت_شغلی
✍️ با این ترفندها، نثر خود را درست، سرراست و آراسته کنید: #تقویت_نثر
✍️ نوشته‌های ویران خود را گام به گام آباد کنید: #تعمیرگاه_جملات
✍️ واژه‌های غبارگرفته ذهن خود را پیدا کنید: #کارگاه_وسعت_دایره_واژگان
✍️ الفبای شعر و شاعری را بیاموزید: #مبانی_شعر
✍️ مقدمات وزن شعر فارسی را بیاموزید: #مبانی_وزن
✍️ با وزن‌های شعر فارسی آشنا شوید: #معرفی_وزن_شعر
✍️ دایره واژه‌های فارسی خود را گسترش دهید: #فارسی_بنویسیم
✍️ با این ترفند غلط‌های املایی را دور بزنید: #غلط‌های_املایی_پرتکرار
✍️ کتاب آموزشی خود را این طور طراحی کنید: #نوشتن_کتاب_آموزشی
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam
عناوین مهم‌ترین مطالب آموزشی کانال نوقلم را یکجا برای شما گرد آورده‌ایم. برای مطالعه، کافی است هشتگ مد نظر خود را لمس کنید:
✍️ دنیای گسترده نویسندگی را بشناسید: #مسیر_نویسنده_شدن
✍️ آنچه باعث می‌شود آموخته‌ها بی‌اثر شود: #موانع_یادگیری
✍️ بزرگان از علاقه‌مندی به نوشتن حکایت می‌کنند: #برگ_سبز
✍️ آنچه دست نویسنده را از نوشتن کوتاه می‌کند: #موانع_نوشتن
✍️ خود را بیشتر بشناسید: #انواع_هنرجویان
✍️ هر روز بنویسید : #تمرین_نوشتن
✍️ با این روش‌ها ایده‌های جدید برای نوشتن پیدا کنید: #ایده_یابی
✍️ هر بار، با این تمرین‌ها به استقبال نوشتن بروید: #نرم_کردن_قلم
✍️ یادگیری داستان‌نویسی را از اینجا آغاز کنید: #مبانی_داستان
✍️ اطلاعات خود را درباره داستان بیشتر کنید: #عناصر_داستان
✍️ از این اشتباهات بپرهیزید: #اشتباهات_داستان_نویسان_نوآموز
✍️ ایده‌های داستانی خود را گسترش دهید: #پرورش_ایده_داستان
✍️ رمان خود را در دوازده مرحله بنویسید: #مراحل_رمان_نویسی
✍️ با این تمرین‌ها، به دنیای داستان‌نویسی وارد شوید: #تمرین_داستان_نویسی
✍️ شخصیت‌های داستان خود را این طور بسازید: #تمرین_شخصیت_پردازی
✍️ داستان خود را از نو بسازید: #عیب_یابی_داستان
✍️ مسیر نویسندگی خود را از همین حالا انتخاب کنید: #انتخاب_قالب_نگارشی
✍️ انواع مقاله را بشناسید: #انواع_مقاله
✍️ عوامل سردرگمی در نویسندگی را بشناسید: #نویسندگی_هدفمند
✍️ تله‌های رایج در هدف‌گذاری را بشناسید: #هدف_گذاری
✍️ با شغل‌های مناسب برای نویسنده‌ها آشنا شوید: #فرصت_شغلی
✍️ با این ترفندها، نثر خود را درست، سرراست و آراسته کنید: #تقویت_نثر
✍️ نوشته‌های ویران خود را گام به گام آباد کنید: #تعمیرگاه_جملات
✍️ واژه‌های غبارگرفته ذهن خود را پیدا کنید: #کارگاه_وسعت_دایره_واژگان
✍️ الفبای شعر و شاعری را بیاموزید: #مبانی_شعر
✍️ مقدمات وزن شعر فارسی را بیاموزید: #مبانی_وزن
✍️ با وزن‌های شعر فارسی آشنا شوید: #معرفی_وزن_شعر
✍️ دایره واژه‌های فارسی خود را گسترش دهید: #فارسی_بنویسیم
✍️ با این ترفند غلط‌های املایی را دور بزنید: #غلط‌های_املایی_پرتکرار
✍️ کتاب آموزشی خود را این طور طراحی کنید: #نوشتن_کتاب_آموزشی
(این مطلب را با هدف گردش و گسترش دانش برای دیگران بفرستید.)
@noqalam